Abstrakt: |
Badanie poświęcone autoprezentacji młodzieży nieprzystosowanej społecznie miało formę eksperymentu i składało się z dwóch etapów: plebiscytu życzliwości, po tygodniu uczniowie otrzymali kopertę z informacją o wyniku plebiscytu przydzieloną każdemu losowo (choć powiedziano im, że otrzymają swoje wyniki). Informacja w kopercie dotyczyła niskiej albo wysokiej pozycji ucznia w klasie w ocenie nauczyciela albo pozostałych uczniów. W dalszej kolejności badani otrzymywali ankiety z pytaniami i oglądali film – połowa uczniów odpowiadała na pytania jawnie, reszta – anonimowo. Niektóre osoby poinformowano, że wyniki badania zostaną omówione w grupie, pozostali dowiedzieli się, że prezentacja odbędzie się w obecności wychowawców. W badaniu uczestniczyło 157 uczniów (sami chłopcy) w wieku od 15 do 18 lat. 54 było wychowankami Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego, a 103 – to uczniowie pierwszych i drugich klas technikum i szkół zawodowych. Film pokazywany uczniom w ramach eksperymentu miał prowadzić do autoprezentacji; prezentował zachowania przestępcze albo naganne. W ankiecie pytano o: przewidywany udział własny w podobnych sytuacjach, ocenę częstości takich zachowań wśród rówieśników oraz własne doświadczenia w tego typu sytuacjach. Wyniki badania pokazały, że młodzież na ogół była skłonna przedstawiać siebie w pozytywnym świetle; własne zachowania oceniała jako zgodne z normami prawnymi i moralnymi, ale dopuszczała możliwość odstępstw. Okazało się jednak, że bardziej skłonna do negatywnego wizerunku własnej osoby była młodzież nieprzystosowana społecznie. Uczniowie z tej grupy nie widzieli możliwości zmian we własnym zachowaniu – poprawy albo nasilenia postaw aspołecznych (w odróżnieniu od młodzieży ze szkół masowych, która dopuszczała taką możliwość). Większość badanych przedstawiała siebie na tle pozostałych w negatywniejszym świetle. Zauważono, że w sytuacji jawności respondenci nie wykazywali skłonności do przekraczania norm społecznych. Nie stwierdzono nasilenia agresji w autoprezentacji anonimowej wśród młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Badani z tej próby przedstawiali kolegów w sytuacji anonimowej jako bardziej skłonnych do zachowań aspołecznych, a w sytuacji jawnej – jako nieskłonnych do tego typu postaw. Młodzież z technikum w autoprezentacji jawnej przedstawiała siebie pozytywnie, a w anonimowej – negatywnie. Nie stwierdzono istotności statystycznej dla zmiennej: pozycja. Respondenci z ośrodka wychowawczego prezentowali skłonność do manipulowania autoprezentacją za pomocą informacji o zajmowanej pozycji w grupie. Badanie pokazało, że uczniowie nieprzystosowani społecznie wykazywali silniejszą tendencję niż uczniowie ze szkół masowych do negatywnej autoprezentacji – częściej dopuszczali możliwość zachowań aspołecznych, nie dostrzegali potrzeby zmian w zachowaniu. Świadczy to do pewnego stopnia o fiasku działań resocjalizacyjnych – młodzież niedostosowana społecznie pogodziła się z faktem, że w życiu trzeba być silnym, słabość bywa bowiem wykorzystywana przez innych. W pracy resocjalizacyjnej z wychowankami ośrodków należałoby skupić się na zmianie takiej wizji stosunków społecznych. |