Abstrakt: |
Celem badania było rozpoznanie występujących wśród przedstawicieli środowisk szkolnych i przedszkolnych wzorów szeroko rozumianych reakcji na nadużycia wobec dzieci w rodzinie. Badaniem objęto reprezentatywną próbę 1429 przedstawicieli środowisk szkolnych z województwa katowickiego, wybraną w drodze doboru warstwowo-losowego: 720 nauczycieli, 342 nauczycieli przedszkoli, 105 pedagogów szkolnych, 80 dyrektorów, 100 higienistek, 100 nauczycieli wychowania fizycznego. Zastosowano kwestionariusz anonimowej ankiety i uzupełniające wywiady nieskategoryzowane. Stwierdzono, że generalnie wśród badanych przeważało wąskie rozumienie zjawiska przemocy wobec dzieci (55%); szerokie rozumienie prezentowali pedagodzy szkolni (80%) i nauczyciele WF-u (70%); postrzeganie zjawiska w kategoriach definicyjnych było też modyfikowane przez miejsce zamieszkania badanych. W zakresie postrzegania zjawiska przemocy wobec dzieci w kategoriach problemu społecznego w świadomości badanych znajdował odzwierciedlenie problem rozmiarów zjawiska (87,5% postrzegało je jako co najmniej częste); ponad połowa badanych (55,8%) nie potępiała jednak jednoznacznie przemocy wobec dzieci i dopuszczała jej stosowanie w relacjach rodzice – dzieci. Badani przejawiali dużą rezerwę w podejmowaniu bezpośrednich reakcji instrumentalnych, polegających na zgłoszeniu sprawy odpowiednim instytucjom lub organom ścigania (4,7%), na rzecz preferowania zachowań pośrednich, polegających na przekazaniu sprawy innej osobie (62,7%), lub nieformalnych (29,4%). Wiedza badanych na temat różnych aspektów zjawiska przemocy wobec dzieci była niezadowalająca; tylko 8,9% badanych brało udział w zorganizowanych formach kształcenia z tego zakresu; wiedza była zależna od roli zawodowej oraz słabiej od miejsca zamieszkania. Wzory reakcji charakteryzowały się pewną niespójnością; percepcji zjawiska w stosunkowo wąskim rozumieniu, w kategoriach istotnego problemu społecznego, towarzyszyły pewna tolerancja przemocy w relacjach wychowawczych, alarmująco niska wiedza o zjawisku i jego symptomach. Wzory reakcji były najczęściej modyfikowane w znaczącym stopniu przez pełnioną funkcję zawodową, w niektórych przypadkach również przez płeć, rzadziej wiek. |