Abstrakt: |
Badanie poświęcono odziedziczalności temperamentu przez dzieci w wieku od 3 do 10 lat. Sformułowano następujące hipotezy badawcze: w odniesieniu do każdej z badanych cech łączny wkład czynników genetycznych w wariancję (odziedziczalność w szerokim rozumieniu) wynosić będzie nie więcej niż 50 procent (jeśli wariancję fenotypową badanych cech temperamentu przyjąć za 100 procent); proporcja udziału czynników addytywnych (odziedziczalność w wąskim rozumieniu) w ogólnej wariancji fenotypowej badanych cech będzie większa w porównaniu z czynnikami nieaddytywnymi (dominacja i epistaza); w odniesieniu do wszystkich badanych cech temperamentu udział czynników środowiskowych (wspólnych i specyficznych) w wariancji fenotypowej będzie większy w porównaniu z łącznym udziałem czynników genetycznych, przy czym zasadniczy udział w zmienności badanych cech EAS mieć będzie czynnik specyficznego środowiska. W badaniu uczestniczyło 475 rodzin z Warszawy, w których wychowywały się bliźnięta monozygotyczne (MZ) i dyzygotyczne (DZ) tej samej płci (wiek dzieci: od 3 do 10 lat). Do analizy włączono 126 kwestionariuszy, które zostały wypełnione kompletnie przez rodziców (kwestionariusze rozesłano pocztą). Badaniem objęto 57 par bliźniąt MZ i 69 par DZ. Posłużono się Kwestionariuszem Fizycznego Podobieństwa Bliźniąt. Do kryteriów zygotyczności zaliczono: naturalny kolor włosów, kształt płatków usznych oraz mylenie bliźniąt przez rodziców i krewnych, a dodatkowo: informacje matki o wynikach USG z okresu ciąży (liczba łożysk) i o grupach krwi bliźniąt. Wykorzystano także polską adaptację Kwestionariusza Temperamentu EAS Bussa i Plomina, zawierającego 20 opisów cech temperamentu EAS. Na podstawie wyników badania potwierdzono pierwszą hipotezę, choć rezultat był nieco inny niż oczekiwany. Okazało się, że udział czynników genetycznych, addytywnych i nieaddytywnych w przypadku takich cech jak aktywność, towarzyskość i nieśmiałość wyniósł od 55 do 68%, a w przypadku emocjonalności – 24%. Nie potwierdzono za to drugiej hipotezy: udział czterech cech EAS genetycznego czynnika addytywnego był bliski zera, a znaczący – czynnika nieaddytywnego. Częściowo potwierdzono trzecią hipotezę: istotny wkład w różnice indywidualne cech EAS wniósł jedynie czynnik specyficznego środowiska. |