Abstrakt: |
Przedmiotem badania był związek między postawami rodzicielskimi a poziomem lęku u uczniów szkoły podstawowej dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Sformułowano następujące pytania badawcze: jakie postawy wychowawcze ujawniają rodzice dzieci uczęszczających do szkoły podstawowej dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim; jaki jest poziom lęku u dziewcząt i chłopców; jakie zależności istnieją między postawami wychowawczymi rodziców i lękiem u ich dzieci; które z rozpatrywanych postaw rodzicielskich wykazują najsilniejszy związek z lękiem u dzieci. W badaniu uczestniczyło 90 dzieci, w tym 38 dziewczynek i 52 chłopców w wieku od 13 do 16 lat, uczęszczających do czterech szkół dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim w Krakowie. Badaniem objęto także 90 matek dzieci i 90 ojców. Posłużono się – do zebrania materiału – Kwestionariuszem dla Rodziców (oprac. M. Ziemska) oraz Testem Jawnego Niepokoju Jaki jesteś? M. Choynowskiego i E. Skrzypek. Większość matek prezentowała postawy umiarkowanie niepożądane i niepożądane z wychowawczego punktu widzenia. Były to postawy określane jako: górowanie, koncentracja, bezradność i dystans. Także wśród ojców – jak się okazało – dominowały postawy negatywne – przeważały niepożądane nad umiarkowanie niepożądanymi w trzech skalach: dystans, koncentracja oraz bezradność. Okazało się, że 60% ojców było zdystansowanych do swoich upośledzonych dzieci (w stopniu niepożądanym), a 52,2% bezradnych (w stopniu niepożądanym). W skali dystansu i koncentracji 13,3% ojców, w skali bezradności 15,6%, a w skali górowania 16,7% prezentowało postawy pożądane. U 28% uczniów stwierdzono podwyższony poziom lęku. Wśród tej grupy respondentów było 34,2% dziewcząt oraz 23,1% chłopców. U badanych z nasilonym lękiem zaobserwowano skłonność do nadmiernej pobudliwości, lękliwości, załamań nerwowych. Nasiloną tendencję do tego typu zachowań wykazywały dziewczęta, ale nie była to różnica istotna statystycznie. Zarówno w przypadku matek, jak i ojców postawa bezsilności powodowała podwyższenie neurotyzmu u córek (korelacja matka – córka) oraz lęku u synów (korelacja ojciec – syn). Różnice te są najprawdopodobniej wynikiem konsekwencji rozwojowych, związanych z inną rolą ojca i matki w życiu dziecka. Niepożądana postawa w zakresie koncentracji negatywnie wpływała na neurotyzm dzieci obojga płci. Niepożądane postawy rodziców, a przede wszystkim matek, powodowały nasilenie stresu u badanych, co w konsekwencji mogło prowadzić do neurotycznego rozwoju ich osobowości. |