Abstrakt: |
W publikacji przedstawiono zmiany wskaźnika HDI dotyczące Polski (Human Development Index – syntetyczna miara rozwoju wprowadzona przez UNDP w globalnym raporcie Human Development Report od1990 r.; od 1994 r. wskaźnik liczony i publikowany również w polskim raporcie National Human Developments Report). HDI w 1995 r. dla Polski wyniósł 0,883 – wzrost w stosunku do 1994 r. nastąpił o 5%. Poprawa wskaźnika odzwierciedlała pozytywne trendy w gospodarce, wydłużenie przeciętnego trwania życia (72,1 roku) i poprawę poziomu wykształcenia. Polska znalazła się w rankingu 175 krajów świata według rankingu HDI na 52. miejscu (1992 – 51., 1994 – 58.). Wśród 64 krajów określanych kategorią wysokiego rozwoju społecznego Polska znalazła się wśród ostatnich 15 państw. Pod względem produktu krajowego brutto Polska była na 69. miejscu wśród 175 krajów – realny PKB w dolarach USA na głowę mieszkańca wynosił 6350. Przy zastosowaniu wskaźnika HDI niezagregowanego pod względem płci – GDI (Gender Development Index; miernik wskazujący na dysproporcje w rozwoju przy wyodrębnieniu dwóch podstawowych grup ludności – kobiet i mężczyzn) Polska z wartością 0,886 zajmowała 35. pozycję. Analiza poziomu osiągnięć edukacyjnych na podstawie wskaźników skolaryzacji brutto wyznaczanych dla wszystkich poziomów nauczania wykazała duże zróżnicowanie regionalne powszechności edukacji. Wskaźniki skolaryzacji liczone dla poziomów edukacji poniżej wyższego wykazały dość wyrównaną powszechność nauczania i podobny dostęp do edukacji na poziomie szkolnictwa podstawowego i średniego w poszczególnych województwach. Ogólny wskaźnik skolaryzacji brutto na poziomie szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego (bez policealnego) wynosił w 1996/1997 prawie 95% w relacji do liczby dzieci i młodzieży w wieku od siedmiu do 18 lat, 99% na poziomie podstawowym i około 86% na poziomie ponadpodstawowym. Wskaźnik skolaryzacji brutto dla wieku od sześciu do 24 lat wynosił 74,7%. Analiza regionalnego zróżnicowania rozwoju i rankingu według wskaźnika HDI wykazała istotne dysproporcje w osiąganiu podstawowych celów rozwoju ludzkiego; np. województwo łódzkie zajmujące wysoką pozycję w rankingu pod względem kryterium osiągnięć edukacyjnych i poziomu dochodu zajmowało ostatnią pozycję pod względem długości życia. Najwyższy wskaźnik HDI osiągnęło województwo warszawskie – 0,909, najniższy – województwo zamojskie – 0,760. |