Abstrakt: |
Przedmiotem badania były nagrody i kary w pracy nauczycieli szkół podstawowych. W badaniu pytano o rodzaje nagród i kar, zachowania uczniów, które są przez nauczycieli nagradzane albo karane, a także o czas i częstotliwość stosowania nagród i kar. W badaniu wzięło udział 20 nauczycieli, w tym 15 kobiet i 5 mężczyzn, z jednej szkoły wiejskiej. Do zebrania materiału wykorzystano kwestionariusz ankiety. 60% respondentów legitymowało się wyższym wykształceniem, a 40% ukończyło studium nauczycielskie. Co trzeci z badanych miał staż pracy wynoszący ponad 25 lat. 90% nauczycieli nagradzało uczniów przez chwalenie ich. Występowały także inne rodzaje nagradzania, np.: ocena w dzienniku, wyróżnienie wobec klasy, nagrody rzeczowe. 55% respondentów karało za pomocą nagany, 45% wpisując negatywną ocenę do dziennika. Do innych rodzajów stosowanych kar zaliczono: upomnienie, powiadomienie rodziców, naganę słowną wobec klasy oraz wezwanie rodziców do szkoły. Osoby z krótkim stażem w zawodzie i absolwenci studiów nauczycielskich wykazywali tendencję do stosowania kar niewychowawczych – wyrzucali uczniów z klasy, stawiali ich do kąta. Okazało się ponadto, że im wyższe wykształcenie i im dłuższy staż pracy, tym większa różnorodność stosowanych kar i nagród. Jeden nauczyciel legitymujący się wyższym wykształceniem stosował pięć różnych form nagradzania, a jeden po studium nauczycielskim – trzy rodzaje. Najsilniejsza zależność między poziomem wykształcenia a różnorodnością form nagradzania wystąpiła wśród badanych mężczyzn. 65% respondentów nagradzało uczniów za wzorowe zachowanie, 65% za aktywność społeczną, 55% za osiągnięcia w nauce. 60% stosowało wobec uczniów kary, gdy ci źle się zachowywali, 55% gdy zaniedbywali obowiązki szkolne. Niekiedy kary były stosowane przez nauczycieli, gdy uczniowie mieli złe wyniki w nauce albo zapominali przyborów szkolnych. Badani z niedużym stażem pracy stosowali wzmocnienia za przygotowanie ucznia do lekcji albo za jego postępy w nauce. 65% badanych stosowało natychmiastowe nagrody, a 70% kary. Co piąty nauczyciel – jak się okazało – opóźniał wymierzenie kary (działanie takie jest niekorzystne dla skuteczności ukarania). 85% badanych wykazało skłonność do ciągłego nagradzania, a 60% do sporadycznego karania uczniów. |