Abstrakt: |
Celem badania było określenie oceny postępowania osoby zmieniającej przynależność narodową (młodzież polska i niemiecka). Hipotezy badawcze dotyczyły: indywidualnego zróżnicowania sądów jako wyrazu różnie zaawansowanej kompetencji poznawczej badanych nastolatków. Stopień zaawansowania kompetencji poznawczej powinien być przy tym taki sam w grupie polskiej i niemieckiej; odmiennych sądów w wypadku opuszczenia grupy „własnej” i grupy „obcej”. Od badanych polskich oczekiwano korzystniejszych ocen decyzji o zmianie przynależności narodowej z niemieckiej na polską niż z polskiej na niemiecką; oczekiwania wobec badanych niemieckich były dokładnie odwrotne. Badaniem objęto 173 uczniów klas siódmych i ósmych z Niemiec i 343 z Polski. Respondenci byli w wieku od 13 do 16 lat. Posłużono się metodą wzorowaną na zaawansowanych w rozwoju formalnym kwestionariuszowych metodach badania sądów moralnych. Spreparowano dwie wersje narodowo-historycznego dylematu (w języku polskim i niemieckim). Zdaniem 32% uczniów niemieckich można zmienić własną narodowość na inną (według 32% nie można, a 36% nie miało zdania na ten temat). Z kolei wśród polskiej młodzieży połowa uważała, że narodowości zmienić nie można, 20% było zdania, że można, a 30% nie odpowiedziało na to pytanie. Zarówno w kontekście aprobaty wobec zmiany przynależności narodowej, jak i w kontekście negacji takiego postępowania – młodzież z Polski i Niemiec największe poparcie wyrażała wobec argumentów podkreślających więzy rodzinne. Za pomocą analizy skupień wyodrębniono cztery wzorce oceny argumentów: pronarodowy, prekonwencjonalny, postkonwencjonalny oraz antynarodowy. Nie zaobserwowano związku istotnego statystycznie między wzorcem argumentacji a przynależnością narodową. |