Abstrakt: |
Profilaktyczny program badawczy zrealizowano w Ośrodku Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej dla Dzieci, Młodzieży i Rodzin z osiedla Azory w Krakowie. Program składał się z trzech etapów: badania diagnostycznego, realizacji projektu, badań kontrolnych. W badaniu diagnostycznym wzięło udział 1100 uczniów z dwóch szkół podstawowych mieszczących się na osiedlu. Do zebrania materiału wykorzystano takie narzędzia badawcze jak: listę zachowań świadczących o niedostosowaniu społecznym, Arkusz Diagnostyczny D.H. Scotta (Dziecko w szkole), testy socjometryczne (techniką Moreno i Zgadnij kto), kwestionariusze badające zmienne osobowościowe (lokalizacja poczucia kontroli, agresywność, samoocena). Przeprowadzono także wywiady dotyczące: ilości czasu wolnego w rozkładzie zajęć dziecka, form i miejsca spędzania czasu wolnego, zainteresowania rodziców czasem wolnym dziecka oraz udziałem szkoły i placówek wychowania pozaszkolnego w organizacji czasu wolnego dzieci. Spośród wszystkich respondentów wyselekcjonowano 14% uczniów niedostosowanych społecznie. Okazało się, że 85% osób w tej grupie to uczniowie klas IV–VI. Blisko połowa uczniów zakwalifikowanych do programu terapeutycznego pochodziła z rodzina, w których przynajmniej jedno z rodziców nadużywało alkoholu. W pozostałych rodzinach, w których nie borykano się z uzależnieniem od alkoholu, występowały inne zjawiska świadczące o poważnych problemach i głęboko ukrytych konfliktach. Badania wykazały, że w rodzinach nie ma właściwych wzorów i trwałych wartości. Poza tym dzieci zakwalifikowane do terapii nie znajdowały oparcia także w szkole. Rodzice – jak się okazało – nie znali zainteresowań swoich dzieci, nie kontrolowali ich czasu wolnego. W szkołach brakowało zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań; takich form zajęć pozaszkolnych nie organizowały również instytucje kulturalno-oświatowe. Dzieci wobec tego często należały do nieformalnych grup młodzieżowych o charakterze paraprzestępczym. Na podstawie wyników badania wysunięto następujące postulaty, które później włączono w program terapeutyczny: stworzyć bazę do prowadzenia działalności terapeutycznej – powołać placówkę i zebrać zespół profesjonalistów oraz wolontariuszy; prowadzić działalność profilaktyczną i wychowawczą, skupioną na pomocy rodzinie (np. rozmowy i mediacje) oraz dzieciom i młodzieży (działalność opiekuńcza, terapia, organizowanie obozów terapeutycznych, wyrównywanie zaległości szkolnych), także na współpracy z nauczycielami i instytucjami, np. sądem rodzinnym, policją, pomocą społeczną i radą dzielnicy; stworzyć system oparty na zasadzie zespołowego podejmowania decyzji w sprawach podopiecznych. |