Abstrakt: |
Celem badania było określenie postaw dzieci i młodzieży wychowywanych w domu dziecka wobec osób uzależnionych od alkoholu. Sformułowano następujące pytania badawcze: Czy dziecko z rodziny z problemem alkoholowym traktuje pijącego nałogowo rodzica jak typowego alkoholika? Czy postawy wobec matki i wobec ojca są takie same? Przyjęto następujące hipotezy badawcze: Postawy wychowanków domu dziecka wobec alkoholika jako takiego są bardziej pozytywne niż postawy dzieci wychowywanych w rodzinach, w których istnieje lub nie istnieje problem uzależnienia od alkoholu. Obraz matki i ojca u wychowanków domu dziecka jest bardziej pozytywny niż obraz alkoholika jako takiego. Postawy wobec ojców u wychowanków domu dziecka są bardziej pozytywne niż u dzieci wychowywanych w rodzinach z problemem alkoholowym, lecz bardziej negatywne niż u dzieci pozostających w środowisku rodzinnym, w którym nie ustalono istnienia uzależnienia od alkoholu. W percepcji dzieci wychowywanych w domu dziecka mniej korzystnie odbierana jest osoba matki niż ojca, gdyż oboje rodzice są dotknięci zespołem uzależnienia od alkoholu. Do zebrania materiału posłużono się dwiema metodami badawczymi: testem i dyferencjałem semantycznym oraz testem CAST dla dzieci alkoholików. Test CAST dotyczył siedmiu grup problemowych: stresu uczuciowego związanego ze spożywaniem alkoholu przez rodziców; percepcji małżeńskiej niezgody rodziców; prób wpływania na styl życia rodziców; prób ucieczki od problemów alkoholowych; narażania dziecka na agresywne zachowania rodziców; tendencji do oceny rodziców jako alkoholików; szukania pomocy. W badaniu wzięły udział trzy grupy: zasadnicza (Z): 40 wychowanków z dwóch łódzkich domów dziecka, wiek: 11–18 lat; siedem sierot naturalnych, 33 sieroty społeczne; kontrolna (K1): 36 uczniów z klas VI–VIII szkoły podstawowej w Łodzi, klas I–III liceum zawodowego w Pabianicach oraz I–IV z liceum ogólnokształcącego w Łodzi; ojcowie uczniów z tej grupy byli uzależnieni od alkoholu; kontrolna (K2): 38 uczniów z klas VI–VIII szkoły podstawowej w Łodzi, klas I–III liceum zawodowego w Pabianicach oraz I–IV z liceum ogólnokształcącego w Łodzi; brak problemu alkoholowego w rodzinach. Wychowankowie domu dziecka wykazali tendencję do bardziej pozytywnego oceniania matek w skalach: wrażliwość, zgodność, opanowanie; ojców natomiast lepiej oceniali w zakresie: zaradności, radości, stałości i pewności siebie. Nie zauważono istotnych różnic między obrazem matki a ojca w tej grupie w skalach: radosny – smutny, stały – zmienny, towarzyski – nietowarzyski. W pierwszej grupie kontrolnej wystąpiły różnice istotne statystycznie we wszystkich skalach między pojęciem ojca i alkoholika oraz w 14 skalach między obrazem matki a obrazem alkoholika. Młodzież z tej grupy pozytywniej oceniała matki (różnice statystyczne w 10 skalach). Uczniowie z K2 niżej oceniali alkoholika niż matkę i ojca – różnice wystąpiły we wszystkich 15 skalach. Matkom respondenci z tej grupy przypisywali większe nasilenie cech społecznie aprobowanych niż ojcu. Matki były – w ocenie młodzieży – bardziej ambitne, stałe, odważne, zaradne, towarzyskie i zgodne. Alkoholizm rodziców silniej odczuwali respondenci z domów dziecka niż osoby z K1. U wychowanków ponadto częściej obserwowano próby ucieczki od problemów alkoholowych rodzica. Osoby z domu dziecka były silniej przeświadczone o alkoholizmie rodziców niż respondenci z K1. Badani z domów dziecka prezentowali pozytywniejszą postawę wobec alkoholików niż osoby z dwóch grup kontrolnych. Dzieci z grupy Z były bardziej pozytywnie nastawione wobec pijących ojców niż osoby z K1 (różnice istotne statystycznie odnotowano w czterech wymiarach), a mniej pozytywnie niż dzieci z rodzin bez problemu alkoholowego (różnice w dwóch wymiarach). Wyniki badania potwierdziły wszystkie przyjęte hipotezy badawcze. |