Abstrakt: |
Badaniem objęto nieletnich, którzy zostali skazani na podstawie trzech artykułów: 156 k.k., 158 k.k., 182 k.k. (dotyczących czynów karalnych przeciwko zdrowiu i życiu) w latach 1993-1997 w Bydgoszczy i Inowrocławiu. Wyselekcjonowano 122 przypadki uczniów szkół podstawowych i zasadniczych szkół zawodowych (71 z Inowrocławia i okolic, 51 z Bydgoszczy). Wśród badanych dominowali uczniowie szkół podstawowych; 83% stanowili chłopcy; pod względem wieku dominowali 15-latki – 32,4%, 16-latki – 28,2%. 31,96% dopuściło się czynów karalnych określanych jako zwykłe uszkodzenie ciała, 52,45% czynów określanych jako lekkie uszkodzenie ciała, 14,75% brało udział w bójce i pobiciu, był jeden przypadek nieumyślnego spowodowania śmierci. Wobec 24,60% orzeczono upomnienie, wobec 33,6% nadzór odpowiedzialny rodziców, wobec 28,68% nadzór kuratora sądowego, wobec 8,2% zakład poprawczy i nadzór kuratora, wobec 4,91% zakład wychowawczy. Motywy popełnienia przestępstwa charakteryzowano następująco: namowa kolegów, chęć zaimponowania innym, zwrócenia na siebie uwagi, chęć przebywania i realizowania swoich potrzeb w grupach nieformalnych, powielanie rodzinnych wzorów zachowań, poczucie bezkarności w związku poprzednią działalnością przestępczą, poszukiwanie akceptacji nieznajdowanej w domu, brak powodu. 100% badanych przejawiało na co dzień agresję fizyczną, 10% słowną, 4,2% negatywizm, 14,1% autoagresję (samookaleczenia, połykanie różnych przedmiotów, próby samobójcze, zadawanie sobie bólu). 33,5% pochodziło z rodzin rozbitych i rozwiązanych przez śmierć, 47% wychowywały samotne matki; 38,2% ojców i 11% matek piło nałogowo; 42% rodziców miało wykształcenie podstawowe, 58% zasadnicze zawodowe; 50% przebywało na zasiłkach, rentach, emeryturach. Własny pokój w domu miało 11 badanych. 58,8% rodziców stosowało kary fizyczne i zakazy wychodzenia z domu. Stwierdzono, że badani nie osiągnęli zdolności konstruowania strategii zachowania i komunikacji pozwalających na podjęcie właściwego działania w konkretnej sytuacji, sytuacje trudne i stresujące pokonywali za pomocą agresji i przemocy; zostali objęci fałszywą i pozorną resocjalizacją; nie mogli oczekiwać pomocy, interwencji, wsparcia ze strony szkoły. Uznano, że w Polsce funkcjonują obszary edukacji i resocjalizacji stosowane wobec nieletnich niepodlegające kontroli społecznej. |