Abstrakt: |
Przedmiotem badania było to, w jakim stopniu można uczyć słyszenia – czy można zmienić wrażliwość słuchową dzieci niesłyszących oraz czy można wpływać na poziom kompetencji komunikacyjnej u dzieci z wadą słuchu drogą słuchowo-werbalną. Sformułowano hipotezy: wrażliwość słuchowa jest skorelowana z kompetencją komunikacyjną; wrażliwość słuchowa jest zależna od postaw rodzicielskich; kompetencja słuchowa jest zależna od postaw rodzicielskich. Przeprowadzono eksperyment pedagogiczny, posługiwano się obserwacją systematyczną w sytuacjach naturalnych i sztucznych oraz obserwacją nieuczestniczącą; wykorzystano protokoły z obserwacji zachowań komunikacyjnych do analizy epizodów werbalnych w pobieranych próbkach czasowych, kwestionariusz obserwacyjny do notowania zachowań komunikacyjnych dziecka – Karta Oceny Zachowań Komunikacyjnych K. Krakowiak i M. Panasiuk, dzienniczki obserwacyjne do ustalenia zasobu językowego dziecka, dzienniczki obserwacyjne zachowania rodziców do uchwycenia zmian w postawach rodzicielskich, dzienniczki obserwacyjne reaktywności słuchowej dziecka, skalę ocen skonstruowaną na potrzeby eksperymentu; uwzględniono wyniki badania psychologicznego i badania audiologicznego. Grupę eksperymentalną stanowiło 15 dzieci w wieku od trzech do pięciu lat pochodzących z rodzin słyszących (grupa kontrolna dzieci z przedszkola dla głuchych w Michalinie). Grupa eksperymentalna podzielona na grupy trzyosobowe uczestniczyła wraz z rodzicami w rocznym cyklu zajęć w Laboratorium Konsultacyjnym dla Dzieci z Wadą Słuchu w Wieku Przedszkolnym WSPS, wykorzystującym metodę audytywno-werbalną; grupa kontrolna pracowała metodą tradycyjną, rodzice brali udział w programie pedagogizacji w przedszkolu, mieli dostęp do poradni rehabilitacyjnej. Po roku prowadzenia eksperymentu w grupie eksperymentalnej stwierdzono znaczny przyrost zachowań werbalnych – rozumienia i mówienia, który miał głównie charakter jakościowy – dzieci zaczęły posługiwać się wyrażeniami i zdaniami; grupa kontrolna uzyskała znacznie niższe wyniki, przyrost nastąpił głównie w zakresie wypowiedzeń jednowyrazowych. Stwierdzono, że istniał związek między oddziaływaniami audytywno-werbalnymi a wzrostem poziomu komunikacji werbalnej. W sprawdzianie wrażliwości słuchowej grupa eksperymentalna osiągnęła lepsze wyniki, szczególnie w lokalizacji dźwięku i pamięci słuchowej; odnotowano też poprawę reaktywności słuchowej. Wykazano związek pomiędzy terapią audytywno-werbalną a podniesieniem poziomu wrażliwości słuchowej. Postawy rodzicielskie zmieniły się na korzyść w grupie eksperymentalnej, w grupie kontrolnej nie uległy zmianie; pozytywne zmiany postaw miały wpływ na postępy rewalidacyjne dziecka, wraz ze zmianami dzieci uzyskiwały lepsze wyniki w zakresie werbalnego komunikowania się i wrażliwości słuchowej. |