Celem badania było znalezienie odpowiedzi na pytanie, jaki jest wpływ technik modelowania, wzmacniania instrumentalnego i metody indukcyjnej na proces kształtowania się u osób lekko upośledzonych umysłowo poczucia powinności moralnej i hierarchii wartości moralno-społecznych. Badaniem objęto dobraną celowo próbę generalną uczniów 14 szkół specjalnych w wieku 15-17 lat, zakwalifikowanych na podstawie orzeczeń psychologicznych do kategorii upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim, ogółem 300 osób, po 150 dziewcząt i chłopców; próbę generalną podzielono na homogeniczne grupy – eksperymentalną i kontrolną. Wybrane osoby z obu grup poddano pomiarowi poziomu poczucia powinności moralnej – po 150 z grupy E i K – oraz przyjmowanej hierarchii wartości społeczno-moralnych – po 75 osób z grupy E i K. Zastosowano Skalę do Badania Poczucia Powinności Moralnej w opracowaniu A. Rożeńskiej, Test Wyboru Wartości Moralnych w opracowaniu C. Matusiewicza, zmodyfikowany i dostosowany do możliwości percepcyjnych młodzieży lekko upośledzonej umysłowo przez A. Giryńskiego; w badaniu wykorzystano też analizę dokumentacji, rozmowę – wywiad, obserwację. W grupie eksperymentalnej przez osiem miesięcy stwarzano zaprogramowane sytuacje społeczno-wychowawcze, zawierające wzorce zachowania regulowanego normami i wartościami moralnymi społecznie oczekiwanymi, w ramach zajęć dydaktycznych (na lekcjach języka polskiego) i tematycznych (w internacie); w trakcie zajęć stosowano technikę modelowania, wzmacniania instrumentalnego i indukcyjną, wykorzystywano celowo dobrane teksty literackie. Następnie osoby z grupy eksperymentalnej i kontrolnej ponownie poddano pomiarowi stopnia poczucia powinności moralnej i hierarchii wartości moralno-społecznych. Stwierdzono wyraźne różnice w zakresie przejawianych postaw wobec norm moralnych, w grupie eksperymentalnej w wyraźny sposób zwiększył się stopień nasilenia postaw moralnych wobec wszystkich badanych norm; szczególne różnice na korzyść stwierdzono w zakresie wysokiej identyfikacji z normami sprawiedliwości, miłości bliźniego, życzliwości powszechnej, braterstwa, tolerancji, opiekuńczości, morale, prawdomówności i skromności; wyższe były także średnie wyników nasilenia postaw wobec wszystkich badanych norm moralnych, szczególnie w stosunku do norm życzliwości powszechnej, braterstwa, tolerancji, opiekuńczości, pomocy wzajemnej. Zmieniła się również hierarchia wartości – w grupie eksperymentalnej pierwszoplanowe miejsce zajmowały wartości szczególnie ważne dla funkcjonowania społecznego; młodzież z tej grupy w większym stopniu preferowała sukcesy w pracy, autorytet moralny, miłość, aktywność społeczną, życie rodzinne i oszczędność, wartości te obejmowały jedną trzecią wszystkich branych pod uwagę. Uzyskane efekty wskazują na wysoką skuteczność technik wychowawczych modelowania i wzmacniania instrumentalnego w procesie kształtowania poczucia powinności moralnej oraz powszechnie akceptowanej preferencji wartości moralno-społecznych u osób lekko upośledzonych umysłowo.