Przedmiotem badania były różnice w uwarunkowaniach realizacji procesu dydaktycznego w polskich szkołach niepublicznych i publicznych. Sformułowano następujące pytania badawcze: Czy i w jakiej mierze szkoły niepubliczne wywiązują się z realizacji nowych, oczekiwanych od nich w związku z przezwyciężaniem kryzysu szkoły, funkcji społecznych i pedagogicznych? Czy i w jakiej mierze działalność szkół niepublicznych, w aspekcie ich programu, metod i organizacji pracy, reprezentuje wyższy poziom zaawansowania niż działalność szkół publicznych? Czy i w jakiej mierze zakres oraz intensywność działalności rozwojowej (innowacyjnej, twórczej) szkół niepublicznych jest znacząco wyższa od analogicznej aktywności szkół publicznych? Posłużono się następującymi technikami badawczymi: Ankietą do pomiaru poziomu i warunków pracy w szkole (dla dyrektorów szkół), Ankietą do pomiaru funkcji wewnętrznych szkoły oraz Skalą społecznej oceny funkcji szkoły (dla uczniów). Wszystkie badane szkoły niepubliczne nie miały własnej bazy lokalowej – dzierżawiły budynek, korzystały z płatnych usług zewnętrznych (np. wynajem sal gimnastycznych). 84% nauczycieli pracujących w szkołach niepublicznych miało staż od pięciu do 15 lat, a 57% nauczycieli ze szkół publicznych – staż ponad 15 lat. We wszystkich szkołach niepublicznych zmodyfikowano program nauczania (zwiększono zakres materiału na poszczególnych zajęciach); realizowano także autorskie programy nauczania z muzyki, plastyki, języków obcych, chemii, fizyki. W żadnej z badanych szkół publicznych nie obowiązywały autorskie programy nauczania. W szkołach niepublicznych istniała różnorodna oferta zajęć pozalekcyjnych, np. balet, judo, teatrzyk szkolny itp. W szkołach niepublicznych wykorzystywano w procesie nauczania komputery, środki audiowizualne. Liczebność klas w szkołach niepublicznych: 10-16 uczniów, a w szkołach publicznych – 28-36 osób. Dyrektorzy szkół niepublicznych do najważniejszych spraw w kierowaniu placówkami zaliczyli: materialne podstawy szkoły, dydaktykę i twórcze inicjatywy. Wyróżniono następujące funkcje zewnętrzne szkoły: przygotowanie absolwentów do dalszej nauki, zawodu, przygotowanie do odgrywania ról społecznych, przygotowanie do samosterowania. Blisko 68% respondentów z niepublicznych szkół podstawowych uważało, że szkoła realizuje funkcje zewnętrzne na poziomie średnim (w publicznych – 71%), na wysokim – 14% (w publicznych – 0%), na niskim – 18,8% (w publicznych – 29%). W szkołach średnich blisko 59% respondentów uważało, że funkcje zewnętrzne realizowane są na średnim poziomie (w szkołach publicznych: 81%), na wysokim – 4% (w publicznych: 3%), a na niskim – 13% (w publicznych 16%).