Abstrakt: |
Przedmiotem badań był prestiż zawodowy nauczyciela wychowania fizycznego. Sformułowano następujące pytania badawcze: czy w środowisku szkolnym mamy do czynienia z różnym wartościowaniem przedmiotów nauczania i jakie miejsce zajmuje wśród nich wychowanie fizyczne; jakie są oczekiwania nauczycieli innych przedmiotów względem szkolnego wychowania fizycznego i na ile te ich oczekiwania są realizowane; jaki jest prestiż nauczyciela wychowania fizycznego wśród personelu pedagogicznego szkoły; do pełnienia jakich ról społeczno-zawodowych powinna w odczuciu badanych nauczycieli przygotowywać uczelnia kandydatów do zawodu wychowawcy fizycznego; jakie są czynniki utrudniające pracę zawodową nauczycielowi wychowania fizycznego; co w pojęciu badanych oznacza termin dobry nauczyciel wychowania fizycznego. W badaniach uczestniczyło 3000 rodziców uczniów, 2000 nauczycieli różnych przedmiotów oraz 200 dyrektorów szkół z pięciu województw: bialskopodlaskiego, białostockiego, chełmskiego, siedleckiego i zamojskiego. Wyniki badań cząstkowych dotyczą 300 nauczycieli różnych przedmiotów z 10 szkół podstawowych, czterech liceów ogólnokształcących i trzech zespołów szkół zawodowych. 58,3% respondentów posiadało wyższe wykształcenie magisterskie, 11,7% wyższe zawodowe, 21,7% zaś ukończyło studium nauczycielskie. 5% badanych legitymowało się średnim wykształceniem pedagogicznym, 2% – średnim ogólnokształcącym albo średnim zawodowym. Pytano ankietowanych, co wybraliby, gdyby wychowanie fizyczne nie było obowiązkowe w ich szkołach. 64,4% nadal chodziłoby na te lekcje, 32,3% uczestniczyłoby w nich od czasu do czasu, 3,3% porzuciłoby je. W opinii respondentów najważniejszymi przedmiotami szkolnymi były: język polski, matematyka, historia, wychowanie fizyczne, muzyczne, plastyczne, geografia, język rosyjski i wychowanie techniczne. 67,3% badanych uważało, że wychowanie fizyczne jest tak samo ważne jak pozostałe przedmioty. Do celów wychowania fizycznego zaliczono: zdrowotne, wychowawcze i utylitarne. Respondenci największą wagę przywiązywali do celów zdrowotnych wychowania fizycznego: zdrowia dziecka (61%) oraz prawidłowego rozwoju ucznia (55,7%). W hierarchii celów na dalszych pozycjach znajdowały się: korekta wad postawy ciała (48,7%), kształtowanie trwałych potrzeb i zamiłowań do aktywności ruchowej (48,7%), podnoszenie poziomu sprawności fizycznej (42%), kształtowanie nawyków higieniczno-zdrowotnych (37,3%), kształtowanie zgrabnej sylwetki (30%), wyrabianie pozytywnych cech osobowości (28,3%) oraz kształtowanie umiejętności ruchowych (20%). Zdaniem 6% respondentów zawód nauczyciela cieszył się prestiżem społecznym. 57,3% badanych uważało, że jest to prestiż przeciętny, 35% – niski i bardzo niski. 43,7% badanych twierdziło, że praca nauczyciela wychowania fizycznego jest w społeczeństwie tak samo ceniona jak praca pozostałych nauczycieli. 55,7% ankietowanych jednak uważało, że praca nauczycieli wychowania fizycznego jest ceniona niżej na tle pracy pozostałych. Do największych trudności w pracy nauczyciela wychowania fizycznego zaliczono: brak sprzętu i bazy, zbyt dużą liczebność klas, niskie dochody, braki w przygotowaniu zawodowym, nieodpowiednie cechy osobowości, nieodpowiedni stosunek do obowiązków zawodowych. W opinii badanych nauczyciel wychowania fizycznego powinien być: zdyscyplinowany, sumienny, systematyczny, obowiązkowy, rzetelny, solidny i pracowity (288 wskazań); powinien być opiekunem i wychowawcą (95), powinien posiadać wysokie kwalifikacje zawodowe (79), powinien być sprawny fizycznie i wysportowany (74). Najmniej pożądane okazały się takie cechy jak: społecznikostwo (cztery wskazania), znajomość programu kultury fizycznej (osiem), umiejętność zainteresowania uczniów kulturą fizyczną (dziewięć), wysoka kultura osobista (10), umiejętność nawiązywania kontaktu z uczniami (14). |