Badanie miało na celu charakterystykę faz rozwoju poczucia własności u dzieci zdrowych i upośledzonych oraz określenie znaczenia tego poczucia dla diagnostyki stanu "ja" badanych dzieci. W badaniu przyjęto istnienie trzech sposobów przejawiania się poczucia własności: subiektywne przeświadczenie osoby o jej wyłącznym prawie do dysponowania danym obiektem, świadome identyfikowanie się z obiektem i postrzeganie go jako charakterystycznego dla siebie, postrzeganie siebie jako autora/twórcy obiektu. Tym trzem rodzajom poczucia własności odpowiadały trzy rodzaje relacji własności: relacja posiadania, relacja przynależności, relacja pochodzenia. Dla każdego rodzaju relacji przyjęto szereg zachowań diagnostycznych. Wyniki badania pozwoliły opisać następujące fazy rozwoju poczucia własności u dzieci: faza wyznaczania podstawowych granic "ja" – u dzieci dwu- i trzyletnich dominowały zachowania charakterystyczne dla relacji posiadania; faza samoidentyfikacji i budowania poczucia tożsamości – u dzieci czteroletnich, przy zachowaniu wielu zachowań charakterystycznych dla typu poprzedniego, pojawia się znaczący wzrost zachowań wyznaczających relację przynależności; faza budowania poczucia podmiotowości – u dzieci pięcioletnich, poza zachowaniami typowymi dla poprzednich faz, szczególnego znaczenia nabierają zachowania sprawcze, akcentujące udział dziecka w powstawaniu zmian w otoczeniu. W celu określenia sposobów manifestacji poczucia własności u dzieci z upośledzeniem umysłowym posłużono się materiałami zebranymi w trakcie sesji terapeutycznych ukierunkowanych na wspomaganie rozwoju "ja", prowadzonych w okresie od roku do czterech lat. Badani byli pacjentami Ośrodka Terapeutycznego dla Dzieci przy Wydziale Psychologii UW. Stwierdzono następujące nieprawidłowości w rozwoju poczucia własności u badanych dzieci: znaczne opóźnienie w pojawianiu się manifestacji poczucia własności w jakiejkolwiek formie; bardzo nasilone manifestacje jednego typu relacji; niewystępowanie określonych typów relacji. Doniesienie ilustruje opis badania, którego przedmiotem był rozwój "ja" u dzieci upośledzonych umysłowo. Badaniem objęto 12 osób, w tym ośmioro wychowanków przedszkola specjalnego (mieszkających z rodzicami) w wieku od siedmiu do ośmiu lat (sześć dziewczynek i dwóch chłopców) oraz czworo wychowanków Państwowego Domu Pomocy Społecznej w wieku od pięciu do sześciu lat (trzy dziewczynki i chłopiec). U wszystkich dzieci rozpoznano upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim lub umiarkowanym. Badani mieli za zadanie rozpoznać siebie na serii zdjęć (portretowym, grupowym, z modyfikacją wyglądu, wychowawczyni) podczas indywidualnego kontaktu z eksperymentatorką. Zwracano uwagę na fiksację wzroku, wskazywanie gestem, emocje wyrażane w trakcie oglądania zdjęć, ustosunkowania wyrażane do poszczególnych zdjęć lub osób na nich przedstawionych. Wyniki badania wykazały, że niemal wszystkie dzieci posiadały umiejętność rozpoznania siebie na zdjęciu. 11 rozpoznało siebie na zdjęciach portretowych, 10 – grupowych, dziewięcioro – z modyfikacją wyglądu. Troje dzieci użyło zaimka "ja”, rozpoznając siebie na portrecie, a jedna – na zdjęciu grupowym. Sześcioro dzieci użyło swojego imienia, w pozostałych wypadkach były to inne wyrażenia słowne lub zachowania niewerbalne. Przewaga reakcji niewerbalnych świadczyła o silnych emocjach wywołujących regres w sposobie komunikowania się. Siedmioro dzieci wykazało pozytywną reakcję na swój obraz, pięcioro – obojętność. Dokładnie odwrotne proporcje pojawiły się w przypadku zdjęć grupowych – zanotowano pięć reakcji pozytywnych i siedem obojętnych lub negatywnych. Skala reakcji emocjonalnej była bardzo duża. Ten niski wskaźnik pozytywnych reakcji można było interpretować jako negatywny stosunek do siebie badanych oraz niską samoocenę. Więcej reakcji pozytywnych zaobserwowano w sytuacji konfrontacji z obrazem wychowawczyni (dziewięć). Pozytywny stosunek do wychowawczyni w zestawieniu z reakcjami dzieci na własne zdjęcia mógł sugerować, że osoba nauczycielki stanowiła wsparcie dla ich poczucia tożsamości i była pomocna w psychicznym funkcjonowaniu.