Abstrakt: |
Celem badania było poznanie sposobu odbioru przekazów telewizyjnych przez dorosłych i dzieci oraz określenie oddziaływań wychowawczych rodziców powstałych w trakcie odbioru oraz w jego następstwie. W badaniu zastosowano technikę ankiety (kwestionariusz skierowany do uczniów klas starszych szkoły podstawowej oraz kwestionariusz dla rodziców), wywiadu (swobodna rozmowa z dziećmi z klas pierwszych szkoły podstawowej i wywiad z dziećmi z klas II-III) oraz obserwacji w wybranych rodzinach. Badanie przeprowadzono we Wrocławiu. Łącznie uzyskano 286 odpowiedzi od uczniów, 243 odpowiedzi od rodziców oraz przeprowadzono 58 obserwacji w 30 rodzinach. Wśród badanych przeważały rodziny małe (89%), a wiek rodziców mieścił się najczęściej w granicach 30-40 lat (73%). 48% miało dobre warunki mieszkaniowe. W najgorszej sytuacji mieszkaniowej oraz pod względem wyposażenia mieszkania były rodziny z samotnymi matkami oraz rodziny wielodzietne. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że w większości domów oglądanie telewizji odgrywało znaczącą rolę wśród różnych zajęć, którymi zajmowali się rodzice, w tym związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego oraz wychowywaniem dzieci. Telewizja stanowiła najważniejszą formę wypoczynku w wielu domach, preferowaną również przez dzieci – zajmowała drugie miejsce wśród ulubionych sposobów spędzania wolnego czasu (po sporcie wśród młodszych dzieci oraz po spotkaniach towarzyskich wśród dzieci starszych). Ze względu na czas spędzany na oglądaniu telewizji wyróżniono następujące kategorie rodzin: rodziny, których członkowie spędzali przez telewizorem do dwóch godzin dziennie; rodziny, które na oglądanie telewizji poświęcały sporą część wolnego czasu – w sumie od dwóch do czterech godzin dziennie; rodziny, które ograniczały swój kontakt z kulturą do oglądania telewizji, ich czas wolny zdominowany był przez telewizję, oglądanie telewizji było trzecią najdłuższą aktywnością po pracy/nauce i spaniu (od pięciu do siedmiu godzin dziennie). Telewizja spełniała w badanych rodzinach wiele funkcji – zapewniała rozrywkę i dostarczała informacji, tworzyła wzorce, integrowała oraz dostarczała porad. Wśród pozytywnych efektów oglądania telewizji wyróżniono te edukacyjne oraz wpływające na dobrą atmosferę w domu i osobisty rozwój dzieci. Efekty takie miało wspólne oglądanie telewizji, ograniczanie programów oglądanych przez dzieci, zachęcanie ich do oglądania wartościowych programów o charakterze edukacyjnym, dyskutowanie o problemach związanych z TV z dziećmi, wykazywanie zainteresowania ulubionymi programami dzieci oraz ich bohaterami, podejmowanie aktywności zainspirowanej programem telewizyjnym, oglądanie przez rodziców programów dotyczących rodziny. W niektórych rodzinach odnotowano również zjawiska mogące mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka, integrację rodziny oraz organizację życia rodzinnego. Wśród zjawisk tych znalazły się brak zgodności i konsekwencji w nakładaniu na dzieci ograniczeń w zakresie oglądania TV, niewłaściwe kryteria oceny programów oglądanych przez dzieci, zmuszanie dzieci do oglądania programów wybranych przez rodziców, kłótnie między dziećmi i rodzicami o możliwość oglądania telewizji, zostawianie dzieci samych przez telewizorem. |