Abstrakt: |
Celem badania było określenie roli i miejsca regionalizmu w edukacji szkolnej. Badaniem objęto 215 nauczycieli z całej Polski, którzy pracowali w różnych typach szkół i nauczali różnych przedmiotów. Badana grupa została uprzednio specjalnie wyselekcjonowana na podstawie opinii dyrektorów szkół, pracowników kuratoriów, towarzystw regionalnych i muzeów okręgowych – ci wskazali nazwiska ponad 500 nauczycieli popularyzujących tematykę regionalną w pracy dydaktycznej. Przy nazwiskach 370 nauczycieli podano także adresy zamieszkania i do tej grupy przesłano pocztą anonimową ankietę, na którą odpowiedziało 215 osób. Ponad 50% nauczycieli uczyło w szkołach podstawowych, przeważnie byli to starsi nauczyciele z ponaddwudziestoletnim stażem pracy. W grupie było prawie tyle samo kobiet i mężczyzn. Około 20% nauczycieli uczyło w szkołach wiejskich, większość – w średnich miastach (50–70 tys. mieszkańców). Większość badanych miała wykształcenie wyższe z tytułem magisterskim, pozostali mieli wykształcenie zawodowe albo byli absolwentami studium nauczycielskiego. Narzędziem badawczym była anonimowa ankieta Nauczyciel a regionalizm, rozesłana do nauczycieli pocztą, złożona z 52 pytań, w tym dwóch otwartych. W ankiecie umieszczono jeszcze metryczkę, w której nauczyciele podawali: płeć, staż pracy, miejsce pracy, typ wykształcenia, nauczany przedmiot itp. 93,5% badanych przypisało dużą wartość patriotyzmowi lokalnemu. Wielu nauczycieli podkreślało, że nauczanie o regionie pozytywnie wpływa na opanowanie przez uczniów materiału o dziejach Polski. 11,8% nauczycieli poświęcało tematyce regionalnej odrębne zajęcia, i to wielokrotnie w ciągu roku, 33,6% zaś – kilka razy w ciągu roku. 48,3% respondentów nie wydzielało odrębnych lekcji o tematyce lokalnej, ale wplatało treści regionalne w dydaktykę swojego przedmiotu. 70% nauczycieli prowadziło kółka zainteresowań poświęcone tematyce regionalnej. 41,9% badanych uważało, że w szkole, w której uczą, jest dostrzegana w znacznym stopniu tematyka regionalna. Według 47,6% respondentów tematyka ta w ich szkołach podejmowana jest tylko sporadycznie. 53,1% ogółu badanych zadeklarowało dostępność literatury poświęconej treściom lokalnym, jednak aż 38,4% wskazało, że literatury o tej tematyce jest mało, a poza tym jest trudno dostępna. Według 53,3% badanych program nauczania ich przedmiotu tylko w niewielkim zakresie pozwala na poruszanie treści lokalnych. Na podstawie wypowiedzi nauczycieli stwierdzono niezbyt duże zainteresowanie uczniów tematyką regionalną. Dlatego też należy uznać stan edukacji regionalnej za niewystarczający, co powinno skłaniać dyrektorów szkół i pedagogów do większego zainteresowania zagadnieniami „małych ojczyzn”. |