Abstrakt: |
Przedmiotem badania była komparatystyczna analiza części słownictwa języka mówionego dzieci, które uczęszczały do klasy zerowej. Materiał zgromadzono metodą ankietową. Ankieta zaproponowana przez H. Borowiec zawierała 20 czasowników o wysokiej frekwencji w tekstach elementarzy dla dzieci. Do każdego czasownika zadawano dziecku kilka pytań, m.in. o znaczenie leksykalne wyrazu. Badanie przeprowadzono w przemyskich przedszkolach, w dwóch grupach – jednej z zaburzeniami w komunikacji językowej oraz drugiej z dziećmi bez problemów. Ogółem przebadano 100 dzieci, uzyskano 210 definicji semantycznych czasownika. Dzieci, określając znaczenie leksykalne, używały głównie definicji syntaktycznej (54% w grupie bez problemów, 41% w grupie z zaburzeniami), stosunkowo często obie grupy używały także definicji realnoznaczeniowej (odpowiednio 18% i 19%). Zauważono również znaczenie niewerbalnych elementów wypowiedzi, takich jak mimika, gest czy onomatopeje (emblematyczny typ definiowania). Na ekspresywny charakter wypowiedzi badanych dzieci wskazywały także elementy asocjacyjne. O problemie związanym z definiowaniem świadczyły definicje typu tautologicznego. W wyniku przeprowadzonego badania dowiedziono, że nie wszystkie pozycje otwierane przez czasownik w ciągu syntagmatycznym są (w ujęciu dyskursu dziecięcego) relewantne. Część z nich pozostaje otwarta, część jednak, która nie pojawiła się jeszcze w dziecięcym doświadczeniu językowym, pozostawała dla dzieci redundantna. Potwierdzono także jedno z założeń kognitywistów, że język dziecka nie jest niedoskonałą odmianą języka dorosłych, ale charakterystyczną formą, rozwijającą się według określonych reguł, niekoniecznie identycznych z regułami języka docelowego. |