Badanie zrealizowano w ramach projektu Funkcjonowanie niepublicznych szkół podstawowych w kontekście potrzeb społecznych (nr 1 H01F 081 30). Celem badania było określenie, jak niepubliczne szkoły podstawowe rozpoznają i zaspokajają potrzeby społeczne uczniów, nauczycieli i rodziców. W warstwie teoretycznej badania wsparto się na systemowej koncepcji potrzeb T. Kocowskiego (1982) oraz na teorii potrzeb społecznych A. Lisowskiego (1998). Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z pomiarem ankietowym i wywiadem. Prowadzono również systematyczną obserwację uczestniczącą i analizę dokumentów. Badaniem objęto wszystkie niepubliczne szkoły podstawowe funkcjonujące w czasie przeprowadzenia badania w województwie świętokrzyskim (dwie szkoły społeczne, dwie szkoły prywatne, szkoła katolicka). W próbie znalazły się cztery podstawowe grupy badanych – uczniowie klas I-III (N = 303), uczniowie klas IV-VI (N = 407), nauczyciele i rodzice. Przebadano również uczniów szkół publicznych (dobór celowy próby). Wyniki badania pozwoliły wyróżnić te potrzeby badanych, które w społecznościach szkolnych pozostawały niezaspokojone lub były zaspokajane w niewystarczającym stopniu. Wśród uczniów klas I-III były to potrzeby ruchu, organizacji i współuczestniczenia; wśród uczniów klas IV-VI – potrzeby przynależności do grupy, więzi emocjonalnej, bezpieczeństwa, rozwoju i doskonalenia się, organizacji, współuczestnictwa oraz ochrony i autonomii; wśród nauczycieli deficyty dotyczyły wszystkich wyróżnionych przez T. Kocowskiego kategorii potrzeb społecznych; wśród rodziców – potrzeby bezpieczeństwa dzieci, rozwoju i doskonalenia się. Potwierdzono przewagę szkół niepublicznych w zakresie możliwości sprawnego identyfikowania i zaspokajania potrzeb zbiorowości szkolnych, co wiązało się z wielkością placówek, większą autonomią w podejmowaniu decyzji przez dyrektorów oraz swobodniejszym zarządzaniem finansami. Najczęściej i najbardziej systematycznie identyfikowano potrzeby podmiotów szkolnych w szkołach prywatnych, następnie społecznych, w szkole katolickiej i na końcu – w placówkach państwowych. Szczegółowa analiza wyników ujawniła jednak, że niektóre kategorie potrzeb zaspokajane były lepiej w szkołach publicznych ze względu na ich liczebność – dotyczyło to potrzeby przynależności do grupy, znalezienia koleżanki/kolegi itp. Stwierdzono również, że szkoły niepubliczne częściej podejmowały się rozpoznania i zaspokojenia potrzeb społecznych rodziców i uczniów, natomiast rzadziej zajmowały się potrzebami nauczycieli. To samo dotyczyło programu i organizacji pracy w szkołach niepublicznych, które częściej były dostosowywane do potrzeb uczniów i rodziców niż nauczycieli. W szkole katolickiej najbardziej uprzywilejowywano rodziców, najmniej zaś (spośród wszystkich typów szkół) – nauczycieli. Odwrotnie działo się w szkołach publicznych, w których w najlepszej sytuacji byli nauczyciele, w najgorszej zaś rodzice. W ankiecie pytano, w jaki sposób dyrektorzy szkoły dowiadują się o potrzebach nauczycieli. W badaniu wzięło udział łącznie 161 nauczycieli, w tym 30 pracujących w szkołach społecznych (11 ze Starachowic i 19 z Kielc), 15 ze szkół prywatnych (siedmiu z Buska-Zdroju i ośmiu z Kielc), 16 ze szkół katolickich (wszyscy z Kielc) oraz 100 ze szkół publicznych (22 z Buska-Zdroju, 25 ze Starachowic i 53 z Kielc). Okazało się, że najczęściej to pracownicy inicjują rozmowy ze swoimi zwierzchnikami (53,8% wskazań, 63,3 ze szkół społecznych, 46,7% z prywatnych i 43,8% z katolickich). w drugiej kolejności według rangi znalazły się rozmowy inicjowane przez dyrektorów ( 29,6% wskazań, w tym 33,3% ze szkół społecznych, 46,7% z prywatnych i 25% z katolickich). 15,5% nauczycieli uważało, że dyrektorzy w tych szkołach w ogóle nie interesują się potrzebami swoich pracowników. Najczęściej uważali tak nauczyciele ze szkół katolickich (43,8%), w dalszej kolejności ze szkół publicznych (10%), najrzadziej ze społecznych (3,3%) i z prywatnych (6,7%). W opinii 32,3% respondentów ich szkoły zdobywają systematycznie informacje na temat potrzeb nauczycieli (sądziło tak 26,7% nauczycieli ze szkół społecznych, 59,9% z prywatnych, 12,5% z katolickich i 33% z publicznych). 14,3% badanych deklarowało, że w ich szkołach nigdy nie dochodzi do wymiany informacji na temat potrzeb nauczycieli – uważało tak 6,7% nauczycieli ze szkół społecznych, tyle samo z prywatnych, 56,2% z katolickich i 11% z publicznych.