Abstrakt: |
Przedmiotem badania było funkcjonowanie dzieci zróżnicowanych sprawnościowo w grupach przedszkolnych w kontekście idei kształcenia integracyjnego. Sondażem przeprowadzonym przy wykorzystaniu techniki ankiety objęto 52 nauczycieli, 93 rodziców, 75 dzieci zdrowych oraz 18 dzieci niepełnosprawnych. Większość badanych dzieci pochodziła z rodzin pełnych. Wyniki badania ujawniły, że w rodzinach dzieci zdrowych rodzice najczęściej pracowali zawodowo, a w rodzinach dzieci chorych większość matek nie pracowała (66,6%). Dzieci niepełnosprawne były również w znacznie mniejszym stopniu odpowiedzialne za wykonywanie obowiązków domowych. U rodziców tych dzieci stwierdzono częstsze niż w rodzinach dzieci sprawnych występowanie postawy charakteryzującej się nadmierną koncentracją na dziecku (dzieci zdrowe – 16%, dzieci niepełnosprawne – 44,5%). Okazało się również, że rodzice częściej wchodzili w konflikty i nieporozumienia w obecności dziecka, jeśli było ono niepełnosprawne. Rodzice badanych preferowali na ogół demokratyczny styl wychowania, przy czym w rodzinach dzieci niepełnosprawnych nieco częściej wskazywano na styl autokratyczny (odpowiednio 6,7% i 11,1%) lub okazywano brak zdecydowania (1,3% i 11,1%). Zdaniem nauczycieli do cech rodziny wpływających pozytywnie na uspołecznienie dzieci należały głównie akceptacja i spokojna atmosfera. We własnej pracy z dziećmi w grupie integracyjnej nauczyciele stosowali najczęściej wpływ sytuacyjny (94,2%), następnie organizowali środowisko wychowawcze (69,2%) i stosowali nagrody (46,1%). Zgodnie z opinią nauczycieli stosunki partnerskie nauczyciel – uczeń miały duży (53,9%) albo bardzo duży (34,6%) wpływ na uspołecznienie dzieci w grupie integracyjnej. Jedynie 11,5% stwierdziło, że wpływ ten jest przeciętny. Nauczyciele starali się wprowadzać elementy uspołecznienia głównie poprzez zabawę (wszyscy badani), ale także uroczystości, kontakty okolicznościowe i zajęcia w grupach (około ¾ badanych) oraz wycieczki (blisko połowa badanych). Wśród największych barier integracji nauczyciele wymienili przede wszystkim bazę materialną i lokalową (82,7%) i finanse (80,8%). Zdecydowana większość badanych dzieci chętnie uczęszczała do grupy integracyjnej, przy czym w przypadku zdrowych dzieci odsetki wskazań poszczególnych odpowiedzi wyglądały następująco: tak 97,4%, nie 0%, nie wiem 2,6%, a dzieci niepełnosprawnych: tak 83,4%, nie 5,5%, nie wiem 11,1%. Dzieci niepełnosprawne częściej wykazywały zatem negatywny stosunek do grupy integracyjnej lub były niezdecydowane. Większe różnice między dziećmi wystąpiły w przypadku ich stosunku do wspólnej zabawy, który okazał się bardziej pozytywny u dzieci niepełnosprawnych – 61,1% bardzo lubiło, a 33,4% lubiło wspólną zabawę; wśród dzieci zdrowych odsetki te wyniosły odpowiednio 34,7% i 40%. 25,3% dzieci sprawnych lubiło taką zabawę tylko czasami (0% dzieci niepełnosprawnych), 5,5 % dzieci niepełnosprawnych nie lubiło jej wcale (0% dzieci zdrowych). Dzieci zdrowe pomagały najczęściej dzieciom niepełnosprawnym podczas zabawy (zawsze – 68%, czasem – 41,4%). |