Abstrakt: |
Badanie dotyczyło występowania dyskwalifikacji transakcyjnych w stosunkach między nauczycielem a uczniem i ich wpływu na obniżanie wartości uczniów przez nauczycieli. W badaniu przyjęto, że konflikty transakcyjne (inaczej transakcje skrzyżowane), do których zaliczały się dyskwalifikacje transakcyjne, są właściwe dla nieprawidłowej komunikacji interpersonalnej, w której bodźce i reakcje generowane są przez odmienne stany ja ucznia i nauczyciela, tzn. przekazywane w ramach komunikacji informacje są nieadekwatne do sytuacji nadawania i odbioru, tak na poziomie jawnym, jak i ukrytym. Dyskwalifikacje transakcyjne są takimi transakcjami skrzyżowanymi, w wyniku których dochodzi do obniżenia wartości partnera komunikacji. Przeciwieństwem transakcji skrzyżowanych są transakcje komplementarne, właściwe dla prawidłowej komunikacji. Badanie przeprowadzono w Gimnazjum nr 3 w Zawierciu, a objęto nim czterech nauczycieli historii i geografii (po dwóch na przedmiot), których oceniali uczniowie z dwóch losowo wybranych klas (łącznie 101 osób ze 121 uczących się w wylosowanych klasach). Uczniowie udzielali odpowiedzi na pytania autorskiej ankiety. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że między uczniami i nauczycielami dochodziło do konfliktów transakcyjnych, w wyniku których wartość uczniów, a co za tym idzie również samoocena, ulegała obniżeniu. Przejawy dyskwalifikacji występowały w różnym natężeniu w zależności od płci ucznia. Wśród dziewcząt najczęściej występowały przejawy dyskwalifikacji w postaci gier psychologicznych Co więcej oraz Dlaczego Ty nie, ale. Natomiast w przypadku chłopców była to gra To już było, pozycja psychologiczna Ja jestem OK. – Ty nie jesteś OK. oraz Komunikacja perwersyjna. Obniżanie wartości ucznia przyjmowało w rezultacie postać braku pewności siebie, negatywnego nastawienia do nauczyciela i szkoły, ucieczki przed trudnymi zadaniami oraz stosowania wymuszonej uprzejmości i życzliwości w stosunku do nauczyciela. |