Abstrakt: |
Badanie miało na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie, jak dzieci rozumieją pojęcie biedy, na ile edukacja szkolna pogłębiła to rozumienie oraz co szkoła zrobiła, by przeciwdziałać stereotypizacji biedy. Badaniem objęto 167 uczniów siedmiu oddziałów klasowych na poziomie klasy drugiej i trzeciej ze szkół podstawowych gdańskiego Pomorza. Respondenci mieli za zadanie udzielić pisemnej odpowiedzi na pytania dotyczące rozumienia pojęcia biedy i przyczyn jej występowania. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że wiedza dzieci na temat biedy była niewielka oraz ujawniała wyraźny brak powiązań z treściami programowymi. Nauczyciele uczestniczący pośrednio w badaniu okazywali zdziwienie podejmowaniem tematu biedy oraz brakiem wiary co do możliwości dziecka postawionego w sytuacji konfliktu poznawczego, związanego z trudnym, lecz znanym zagadnieniem. Ze strony rodziców zaobserwowano wręcz opór przed omawianiem z dziećmi zagadnienia biedy (w jednej klasie nie uzyskano nawet zgody rodziców na badanie). Dzieci z kolei okazywały przede wszystkim zainteresowanie. Na pytanie, czym jest bieda, dzieci odpowiadały najczęściej, że brakiem środków finansowych, następnie: brakami w sferze materialnej (w życiu codziennym) i realnej (niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb). Najmniej odpowiedzi odnosiło się do biedy w ujęciu społecznym (brak rodziny, domu). Uczniowie podejmowali próby definiowania osoby biednej, uwzględniając również skutki tego stanu (biedny to ten, który nie ma gdzie spać, kto żebrze, kto jest ubrany w łachy). Na pytanie o przyczyny biedy dzieci odpowiadały, wskazując na czynniki ekonomiczno-rynkowe (brak pracy, droższe jedzenie, niskie płace, wysokie opłaty). Pojawiły się również stwierdzenia tautologiczne, a także wskazujące na przyczyny losowe i zindywidualizowane biograficznie (choroba, bycie okradzionym itp.) oraz przyczyny wolicjonalne (brak chęci do pracy, upór itp.). Kilku uczniów uwzględniło aspekty socjalne, jak brak wsparcia ze strony innych osób, obojętność itp. Pytanie o możliwość rozwiązania problemu biedy wywołało największą dyskusję. Pojawiły się propozycje rozwiązań charytatywnych (dawanie jedzenia i picia, organizowanie loterii dla biednych, rozdawanie pieniędzy itp.) oraz rozwiązania ekonomiczne (przyjęcie biednych do pracy, szukanie przez nich pracy, obniżenie cen żywności). Jeden uczeń wskazał na uzyskanie wykształcenia jako sposób uniknięcia biedy. |