Abstrakt: |
Przedmiotem badania była selekcja kandydatów na studia w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego (IPUG), w szczególności zaś świadomość studentów dotycząca funkcjonalnego aspektu tej selekcji. Przed rozpoczęciem części empirycznej badania, w latach 1990-2006 przeprowadzono kwerendę mającą na celu eksplorację sposobów funkcjonowania selekcji w dyskursie naukowym. Kwerendą objęto wszystkie numery periodyków: Rocznik Pedagogiczny, Kwartalnik Pedagogiczny, Nauka i Szkolnictwo Wyższe, Pedagogika Szkoły Wyższej, Edukacja i Forum Oświatowe oraz szereg publikacji zwartych. Stwierdzono, że funkcjonalny aspekt selekcji był w dyskursie naukowym marginalizowany na rzecz aspektu krytycznego, często występującego w izolacji. Badanie empiryczne przeprowadzono w dwóch etapach: analiza dokumentów dotyczących selekcji w IPUG, w tym dokumentów Wydziału Nauk Społecznych UG Sprawność nauczania w roku akademickim… z lat 2000-2005 oraz dokumentów Sprawozdanie roczne Rektora za rok… w zakresie, w jakim dotyczyły sprawności nauczania na całym Uniwersytecie Gdańskim z lat 2000-2005; sondaż diagnostyczny przy użyciu ankiety składającej się z czterech pytań z udziałem 242 studentów IPUG (24,2% ogółu uczących się w tym czasie w instytucie), w tym 73 studentów pierwszego roku trzyletnich, licencjackich studiów stacjonarnych; 41 studentów drugiego roku trzyletnich, licencjackich studiów stacjonarnych; 62 studentów piątego roku pięcioletnich, magisterskich studiów stacjonarnych; 66 studentów drugiego roku dwuletnich, zaocznych, magisterskich studiów uzupełniających. Analiza dokumentów dotyczących selekcji ujawniła, że niezależnie od przyjmowanej miary poziom odsiewu w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego był wyjątkowo niski – w roku akademickim 2002/2003 był trzykrotnie niższy od średniej dla całego UG, a w 2004/2005 był siedmiokrotnie niższy od średniej. W latach 2000-2005 średni poziom odsiewu w IPUG był czterokrotnie niższy od średniego poziomu odsiewu dla UG. Wyniki sondażu nie pozwoliły stwierdzić jednoznacznie, czy funkcjonalny aspekt selekcji był obecny w świadomości badanych studentów. Analiza treściowa pozwoliła stwierdzić, że w wypowiedziach studentów dominowała skłonność do logiki kredencjolizmu (nacisk na motywacyjny sens oceny niedostatecznej, ekonomizacja znaczenia ocen z egzaminów, odżegnanie się studentów od odpowiedzialności za budowanie prestiżu uczelni, którą traktowano jako usługodawcę). Analiza semantyczna wykazała, że 40% wypowiedzi studentów nawiązywało do funkcjonalnego sensu selekcji. Niezależnie od rodzaju analizy wypowiedzi wskazujące na funkcjonalny aspekt selekcji pojawiały się w przypadku pytania o ideologiczną deklarację (Co, twoim zdaniem, powinny sprawdzać egzaminy?). Można to było interpretować jako dowód, że funkcjonalizm nadal tworzył społecznie znaczącą strukturę argumentacyjną, czyli jest ideologią w rozumieniu S. Žižeka, lub też stanowi podstawę do ewidencji partykularyzmów zgodnie z twierdzeniem E. Laclau. |