Abstrakt: |
Badanie przeprowadzono w ramach pracy doktorskiej przygotowywanej pod kierunkiem prof. dr hab. Ewy Jaskółowej. Miało ono na celu diagnozę odbioru wierszy Czesława Miłosza przez uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z regionu Śląska Cieszyńskiego i okolic. Uczniów poproszono o napisanie prac pisemnych zawierających interpretację wybranego wiersza Miłosza sporządzonych na kartach analizy i interpretacji. Zarówno do uczniów, jak i nauczycieli polonistów skierowano również ankietę. Badaniem objęto uczniów klas szóstych szkół podstawowych z Cieszyna, Skoczowa i Ustronia (142 osób); klas trzecich szkół gimnazjalnych z Ustronia i Skoczowa (115 osób) oraz klas III-IV liceów i szkół ponadgimnazjalnych z Bielsko-Białej, Cieszyna i Żor (74 osób). W sumie zebrano 331 kart. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że poziom analizy i interpretacji poezji Miłosza był zróżnicowany w zależności od wieku i dojrzałości intelektualnej uczniów. Młodzież na wszystkich etapach edukacji wybierała wiersze, które znała. Znajomość ta nie miała jednak wpływu na poziom pracy uczniów. Najbardziej popularne wśród badanych wiersze były zwykle utworami najtrudniejszymi w odbiorze. Już od szkoły podstawowej uczniowie prezentowali jeden najbardziej powszechny model pracy z tekstem poetyckim, polegający na udzieleniu odpowiedzi na pytania: Kto mówi? Do kogo? O czym? Jak? Ten sposób analizy uzupełniany był na kolejnych etapach kształcenia o informacje na temat autora, genezy utworu oraz kontekstu. Wypowiedzi uczniów ujawniły braki w zakresie znajomości podstawowych pojęć dotyczących wiedzy o literaturze. Wiedza badanych na temat środków poetyckich i ich funkcji była ograniczona i intuicyjna. Dotyczyło to szczególnie uczniów szkół gimnazjalnych. Odbiór poezji Miłosza wśród uczniów szkół podstawowych był na ogół dosłowny, często naiwny i kontekstowy, co wynika z braku wystarczającej dojrzałości intelektualnej dzieci w tym wieku. Dalszych analiz wymagały często ciekawe hipotezy interpretacyjne stawiane przez starszych uczniów, z których uzasadnieniem mieli oni duże problemy. |