Abstrakt: |
Przedmiotem badania była pamięć przeszłości w kontekście konfliktu polsko-czeskiego oraz wpływ systemu edukacji na proces pojednania tych dwóch narodów. Badanie przeprowadzono w ramach grantu MNiSzW NN 116 230436 w Czeskim Cieszynie wśród 147 uczniów klas trzecich gimnazjum (odpowiednika klas trzecich liceum), 204 dorosłych mieszkańców Cieszyna oraz siedmiu przedstawicieli lokalnego establishmentu. W przypadku pierwszej grupy badanych zastosowano ankietę audytoryjną, w przypadku drugiej – wywiad kwestionariuszowy, trzeciej zaś – wywiad swobodny. 85 ankiet z uczniami zrealizowano w języku polskim, 62 – w języku czeskim. Wyniki badania ujawniły, że młodzież ucząca się w języku polskim nie umiała najczęściej określić swojego stanowiska względem odpowiedzialności za konflikt polsko-czeski w latach 1918-1920. Pozostali przypisywali najczęściej tę odpowiedzialność obu stronom konfliktu (34,1%). 16,5% uznało, że winna była przede wszystkim strona czeska, 1,2% wskazywało stronę polską. 4,7% badanych z tej grupy stwierdziło, że daty wymienione w pytaniu nic im nie mówią. W grupie czeskiej najczęściej wybieraną odpowiedzią było przypisywanie odpowiedzialności stronie polskiej (33,9%). Aż 30,6% nie kojarzyło z niczym dat 1918-1920, a 24,2% nie umiało określić swojego zdania. Obu stronom przypisywało odpowiedzialność 8,1% młodzieży z grupy czeskiej, 3,2% przypisało ją wyłącznie stronie czeskiej. Zgodnie z deklaracjami uczniów polskojęzycznych próbowali oni najczęściej zrozumieć racje drugiej strony i byli przekonani, że „ich strona” nie była bez winy w konflikcie (35,3%). Odpowiedź ta uzyskała jedynie 9,7% wskazań wśród uczniów uczących się po czesku. Z kolei w grupie czeskiej uczniowie najczęściej nie próbowali nigdy rozważyć argumentów strony przeciwnej, bo nie widzieli takiej potrzeby (41,9%). Odpowiedź ta uzyskała w grupie polskiej 28,2% wskazań. Zapytani o to, czy uważają, że szkoły, w których uczą się razem Czesi i uczniowie przyznający się do narodowości polskiej, są dobrym miejscem do wzajemnego pojednania polsko-czeskiego, uczniowie polskojęzyczni odpowiadali najczęściej twierdząco, uzasadniając, że uczniowie różnych narodowości muszą się ze sobą spotkać i rozmawiać, bowiem sprzyja to wzajemnemu zrozumieniu i wymianie opinii (41,2%). Czesi również odpowiadali najczęściej twierdząco, ponieważ sami uczyli się w takiej szkole i ich relacje z kolegami innej niż ich narodowości układały się dobrze (43,5%). |