Abstrakt: |
Badanie miało na celu charakterystykę społecznych uwarunkowań poczucia tożsamości uczniów ze szkół z polskim językiem nauczania, znajdujących się w Republice Białorusi (Grodno, Wołkowysko), na Ukrainie (Lwów, Mościska) i w Republice Czeskiej (Czeski Cieszyn). W badaniu przyjęto Teorię Zachowań Tożsamościowych (TZT) T. Lewowickiego, którą dopełniono teorią tożsamości społecznej H. Tejfela (1982). Główną metodą badawczą była ankieta audytoryjna. Wykorzystano również szereg metod jakościowych w postaci obserwacji oraz wywiadów z ekspertami społecznymi, działaczami młodzieżowymi i liderami. Większość badanych uczniów deklarowała wielowymiarowe poczucie tożsamości. Główną identyfikacją narodową dla uczniów z Białorusi była polska identyfikacja (86,8%), na Ukrainie – identyfikacja regionalna (90,1%), w Czechach – identyfikacja lokalna (94,3%). Wszyscy badani czuli się najczęściej obywatelami państw, w których mieszkają, choć najsilniej przywiązani byli do konkretnego regionu, w którym mieszkali. Region ten utożsamiano głównie z miejscem urodzenia, następnie zaś z miejscem zamieszkania (ponad połowa badanych). Często wskazywano również odpowiedź: miejsce bliskie sercu (szczególnie uczniowie z Zaolzia). Najrzadziej kojarzono swój region z miejscem na mapie czy miejscem nauki. Odczucia badanych związane z regionem przyjmowały najczęściej postać zadowolenia, radości i dumy. Najwięcej pozytywnych odpowiedzi udzielili uczniowie z Zaolzia, najwięcej negatywnych – uczniowie z Białorusi. Większość badanych czuła się najbardziej związana z rodziną (około 92-96%), następnie z kolegami ze szkoły (około 75-88%) oraz z grupą mniejszościową (około 55-58%). Ponad połowa badanych czuła się również związana ze społecznościami większościowymi krajów zamieszkania. |