Tytuł badania: |
Ocena kompetencji słowotwórczej uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu na poziomie edukacji wczesnoszkolnej |
Instytucja: |
|
Data: |
[2012] |
Badacz: |
Alicja Giermakowska |
Abstrakt: |
Celem badania było określenie związku między rozwojem słowotwórczych umiejętności dziecka a skutecznością przyswajania pisania. Objęto nim 360 uczniów klas I-III szkoły podstawowej z województwa świętokrzyskiego. Badanych podzielono na trzy grupy ze względu na miejsce zamieszkania (środowisko wielkomiejskie, małomiasteczkowe i wiejskie) i w każdej z tych grup wyznaczono dwie kolejne – grupę kryterialną (dzieci z trudnościami w nauce czytania i pisania) oraz kontrolną (dzieci bez tych trudności). Łącznie badani podzieleni zostali zatem na sześć grup, każda po 60 osób. W ramach eksperymentu pobudzano dzieci z grup kryterialnych do samodzielnego tworzenia słów (eksperymentator pokazywał ilustrację, następnie tworzył pierwszy w danej kategorii słowotwórczej wyraz pochodny, dzieci miały za zadanie stworzyć kolejny derywat podanej parafrazy słowotwórczej). Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że dzieci skutecznie nabywające umiejętność czytania i pisania rozwinęły również zdolność do budowania i śledzenia złożonych konstrukcji słowotwórczych z uwzględnieniem brzmienia i treści znaczeniowej derywatu. W grupie kryterialnej odnotowano więcej form zniekształconych w zakresie formalnym i znaczeniowym (również formy asemantyczne). Dzieci z tej grupy nie kontrolowały często brzmienia derywatu, ponadto tworzyły formy o niejasnym znaczeniu kategorialnym oraz z niezrozumiałą semantyką. Wiele z nich wykazywało poziom charakterystyczny dla młodszego wieku rozwojowego, tworzyło derywaty będące neologizmami, okazjonalizmami i ekspresywizmami. Jednocześnie wiele dzieci z grupy kryterialnej, szczególnie tych starszych, zdawało sobie sprawę, że tworzenie słów podlega określonym regułom. Zaobserwowano także grupę dzieci niewykazujących przekonania co do poprawności próby słowotwórczej oraz prezentujących postawę wycofywania się i osłabionego zaangażowania. |
Autorskie słowa kluczowe: |
słowotwórstwo, wyraz pochodny, derywat, sufiks, kategoria słowotwórcza, forma nienormatywna, forma dziecięca, neologizm, okazjonalizm, ekspresywizm |
Author's Keywords: |
word formation, derivative word, derivative, suffix, morphological category, non-normative form, childlike form, neologism, nonce word, expressive word |
Deskryptory TESE: |
czytanie, pisanie, szkoła podstawowa, kształcenie na poziomie elementarnym, rozwój dziecka, umiejętność mówienia |
TESE descriptors: |
reading, writing, primary school, basic education, child development, oral skills |
Publikacje: |
- Giermakowska, A. (2012). Ocena kompetencji słowotwórczej uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Szkoła Specjalna, 5, 356-366.
|