Celem badania była diagnoza przyczyn oraz analiza zachowań pozaprawnych młodzieży. Próbę badawczą stanowili nieletni przebywający w schroniskach dla nieletnich (69 osób) oraz uczniowie gimnazjum, niepodejrzewani o dokonanie czynów przestępczych (194 osoby). Badani mieścili się w przedziale wiekowym od 13 do 16 lat. Do zebrania materiału badawczego zastosowano sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety (kwestionariusz SSPN – Sytuacja społeczno-prawna nieletniego) oraz rozmów kierowanych. Ponadto przeprowadzono analizę dokumentów. W wyniku badania wykazano, że m.in. ponad połowie nieletnich przebywających w schroniskach (55,1%) zdarzyło się uciec z domu, w grupie porównawczej odsetek ten wynosił 34,1%. Nie uciekło odpowiednio 27,5% oraz 44,8%; odpowiedź nie wiem zaznaczyło 17,4% oraz 20,6% badanych. W ankiecie zapytano respondentów także o osoby zaufane – w obu grupach uczniowie w większości mieli takie osoby (wśród młodzieży przebywającej w schroniskach ponad 91% zaznaczyło odpowiedź tak, w grupie porównawczej – 73,7%). Wykazano, że nieletni sprawcy czynów zabronionych darzyli zaufaniem najczęściej matkę (25,7%), z kolei młodzież ze szkół otwartych – kolegów (43%). Zgodnie z uzyskanym materiałem okazało się również, że respondenci chcieliby być traktowani w sposób życzliwy i łagodny, jednak z pewnymi wymaganiami (62,3% wskazań w grupie eksperymentalnej oraz 54,6% w grupie porównawczej); takiego traktowania przez obojga rodziców doświadczyło odpowiednio 46,4% i 54,1%. Zwrócono uwagę na znaczący odsetek wskazań odpowiedzi tylko matka mnie tak traktuje, który wynosił 33,3% oraz 21,2%. Na podstawie analizy całego materiału sformułowano następujące wnioski: rodziny, szczególnie nieletnich przebywających w schroniskach, przejawiały dysfunkcje socjalizacyjne; uczestnicy badania deklaratywnie cenili życie rodzinne, mimo braku realizowania wobec nich funkcji opiekuńczo-wychowawczych; około 1/3 populacji gimnazjalistów charakteryzowało się cechami niepokojącymi z perspektywy wychowawczej; działania wspierające wobec rodzin powinny być podejmowane znacznie wcześniej, tzn. po wystąpieniu pierwszych symptomów trudności.