Abstrakt: |
Celem badania było określenie zależności między samooceną, orientacją społeczną i orientacją kontroli u warszawskiej młodzieży maturalnej. Postawiono trzy hipotezy badawcze: 1) Orientacją dominującą w grupie wysoko oceniającej się młodzieży będzie orientacja prospołeczna-kooperacyjna. 2) Wystąpi współzależność samooceny z potrzebą kontroli i szacunku – wysoka samoocena będzie korelować z wysoką potrzebą kontroli. 3) Wysoko oceniający się maturzyści nie będą zainteresowani sprawowaniem władzy. Badaniem objęto 300 uczniów klas maturalnych 30 liceów ogólnokształcących w Warszawie, w tym 181 kobiet i 119 mężczyzn. Średnia wieku wyniosła 18 lat. Posłużono się trzema technikami badawczymi: Testem ACL Gougha i Heilbruna do pomiaru samooceny, Kołową Metodą Liebranda do pomiaru orientacji społecznej oraz Inwentarzem Upodobań i Opinii Grzelaka do pomiaru orientacji kontroli. Pomiaru dokonano w rotowanej kolejności. Uzyskane wyniki pozwoliły stwierdzić, że wśród badanej młodzieży w zakresie orientacji społecznej dominowała postawa aspołeczna (indywidualiści i rywalizujący). Postawa prospołeczna (altruiści i kooperujący) występowała dwukrotnie rzadziej i wiązała się ze znacznie wyższym wskaźnikiem kłamstwa, co można było wiązać z potrzebą akceptacji społecznej. Młodzież pragnęła najczęściej sama kontrolować swoje poczynania, ale nie chciała sprawować władzy, co z kolei można było interpretować jako niechęć do ponoszenia odpowiedzialności. Badani chcieli również być szanowani, ale jednocześnie żądali niewtrącania się w ich sprawy (wysoka potrzeba reaktancji). Nie stwierdzono statystycznie istotnego związku między samooceną a orientacjami społecznymi, niezależnie od tego, czy orientacje społeczne traktowane były łącznie (prospołeczne–aspołeczne), czy rozdzielnie (indywidualizm, rywalizacja, altruizm, kooperacja). Nie pozwoliło to potwierdzić pierwszej hipotezy badawczej. Tłumaczyć to można wąskim zakresem zmienności samooceny (dominacja wysokiej samooceny) oraz orientacji społecznych (dominacja postawy aspołecznej). W konsekwencji słabe były również związki między samooceną a innymi zmiennymi. Wyjątkiem był istotny związek samooceny z preferencjami kontroli – wysoka samoocena współwystępowała z wysokim poziomem potrzeby samokontroli i szacunku, co potwierdzało drugą hipotezę badawczą. Nie stwierdzono natomiast istotnego związku między samooceną a potrzebą władzy i zależności, co z kolei nie potwierdziło ostatniej hipotezy badawczej. |