Abstrakt: |
Badanie miało na celu ewaluację programu profilaktycznego Bądź odpowiedzialny – wychowanie do odpowiedzialności i partnerstwa w rodzinie, który wzorowany był na programie amerykańskim Baby Think It Over i miał zapobiegać zbyt wczesnemu rodzicielstwu. W polskim programie wykorzystano amerykański środek dydaktyczny – symulator opieki nad niemowlęciem (lalka, kopia trzymiesięcznego dziecka, która w dużej mierze prezentowała potrzeby rzeczywistego dziecka). W okresie od września 2004 do stycznia 2005 roku zrealizowano fazę eksperymentalną programu w 24 szkołach trzech województw zachodniej Polski (zachodniopomorskie, lubuskie i dolnośląskie). W roku szkolnym 2006/2007 zrealizowano program w 88 szkołach województw: mazowieckiego, podlaskiego i wielkopolskiego. W projekcie uczestniczyli uczniowie klas trzecich gimnazjum i klas pierwszych szkoły ponadgimnazjalnej. W odróżnieniu od programu amerykańskiego, opartego w dużej mierze na odstraszaniu dzieci od rodzicielstwa, skoncentrowano się na dostarczaniu wiedzy na temat potrzeb noworodka, sposobów ich poprawnego zaspokajania i doświadczeń ukazujących zarówno ogrom odpowiedzialności związanej z rodzicielstwem, jak i radość z niego wynikającą. Program składał się z dwóch komponentów: zajęć edukacyjnych i symulacji opieki nad niemowlęciem w domu rodzinnym uczniów. Założono współudział w profilaktyce rodziców uczniów i zachęcano ich do podjęcia takiej roli w filmie informacyjnym o programie. Zachęcano również uczniów do rozmowy z rodzicami na tematy związane z celami programu. Zadaniem uczniów było także wypełnienie w czasie trwania symulacji Książeczek opiekuna. Zastosowano schemat eksperymentalny z grupą eksperymentalną i kontrolną oraz pretest i posttest – badaniem objęto w sumie 2017 osób, analizie zaś poddano dane uzyskane od 1909 respondentów, w tym 972 z grupy eksperymentalnej i 937 z kontrolnej. 66,7% badanych stanowiły dziewczęta, 33,3% chłopcy. Analiza danych pod kątem wskaźników powodzenia przyjętych przed eksperymentem pozwoliła stwierdzić, że cele programu zostały osiągnięte – uczestników zapoznano z wiedzą na temat rozwoju niemowlęcia, jego podstawowych potrzeb i zakresu obowiązków związanych z opieką nad nim. U uczniów stwierdzono wzrost umiejętności rozpoznawania potrzeb sygnalizowanych przez niemowlę oraz umiejętności poprawnego zaspokajania niektórych z nich (karmienie, przewijanie, uspokajanie, usypianie, podtrzymywanie głowy). Zwiększyła się również samoocena badanych w zakresie umiejętności opieki nad dzieckiem. Zmieniły się poglądy uczniów na temat posiadania dzieci – zmniejszył się strach; dostrzegano, że pomimo konieczności poświęcenia dziecku uwagi i rezygnacji z wielu zajęć, przynosi ono wiele radości. Jednocześnie uczniowie dostrzegali różnicę między symulowaniem opieki a opieką nad prawdziwym dzieckiem. Program odbierano również w kategoriach projektowania własnej przyszłości i wyznaczania odpowiedniej pory na rodzicielstwo. Program został pozytywnie oceniony zarówno przez uczniów i rodziców, jak i nauczycieli i dyrektorów szkół. Członkowie rodzin bardzo aktywnie uczestniczyli w projekcie poprzez radzenie, pomoc i wspieranie ucznia w trudnych momentach. |