Abstrakt: |
Celem badania było przeprowadzenie analizy rzetelności i trafności oraz analizy czynnikowej Kwestionariusza do badania stylów organizacji procesu uczenia się, składającego się ze Skali charakterystyki organizacji procesu uczenia się (Kwestionariusz A) oraz Skali preferencji samokontroli (Kwestionariusz B). Założono, że proces samoregulacji w uczeniu się posiada dwa komponenty: organizacyjny i podmiotowy. Komponent organizacyjny opisano poprzez trzy wymiary: ukierunkowanie na cele, planowość i poziom samokontroli. Komponent podmiotowy zawierał z kolei dwa wymiary: orientacja na autonomię i orientację na kontrolę. Konsekwentnie Kwestionariusz A skonstruowano na bazie trzech wskaźników – ukierunkowanie na cele (faza teliczna), planowość (faza przygotowawcza) oraz poziom samokontroli (faza realizacji). Skala ta posiadała 33 pozycje. Kwestionariusz B objął z kolei trzy wskaźniki: preferencja samokontroli w fazie telicznej, preferencja samokontroli w fazie przygotowawczej oraz preferencja samokontroli w fazie realizacji. Skala ta składała się z 32 pozycji. Analizę zgodności wewnętrznej i trafności opisanych kwestionariuszy przeprowadzono na podstawie odpowiedzi 182 studentów różnych warszawskich uczelni, w tym 96 kobiet i 86 mężczyzn. Średnia wieku badanych wyniosła 22,9 roku przy odchyleniu standardowym wynoszącym 2,49. Drugi pomiar, którym objęto 72 osoby z wyjściowej grupy badanych, posłużył do analizy rzetelności kwestionariusza metodą stabilności bezwzględnej. Sprawdzając statystyki opisowe dla wszystkich skal obu kwestionariuszy, stwierdzono, że rozkład częstości był zbliżony do rozkładu normalnego. Analiza rzetelności metodą alfa Cronbacha ujawniła, że czynniki przekraczają w każdym przypadku wartość 0,80 przy stopniu ukierunkowania zbliżonym do 0,90, co oznaczało dość dużą zgodność wewnętrzną skal. Analiza stabilności bezwzględnej skal za pomocą korelacji r Pearsona ujawniła, że wszystkie dane były istotne statystycznie i silnie skorelowane ze sobą. Oznaczało to, że wyniki we wszystkich skalach były stosunkowo niezależne od czynników losowych związanych z upływem czasu. Trafność kwestionariuszy oceniono na podstawie interkorelacji skal i korelacji z kilkoma inwentarzami osobowości (Wielowymiarowy Kwestionariusz Planów WKP M. Błażek, R. Kadzikowskiej-Wrzosek i W. Baryły; Kwestionariusz Twórczego Zachowania KANH S. Popka; Skala I-E X. Gliszczyńskiej; Inwentarz osobowości NEO-FFI w adaptacji B. Zawadzkiego, J. Strelaua, P. Szczepaniaka i M. Śliwińskiej). Analiza ta również wypadła pozytywnie i pozwoliła jednoznacznie przyjąć, że kwestionariusz może być wykorzystywany do pomiarów stylów organizacji procesu uczenia się. Wyniki analizy czynnikowej Kwestionariusza A pozwoliły potwierdzić hipotezę, zgodnie z którą do pełnego opisu charakterystyki organizacji działania potrzebne są nie tylko składniki w postaci orientacji na cel i planowości, lecz także składnik reprezentujący zachowania w fazie realizacji. Pozycje ze skali „planowość” i skali „poziom samokontroli” odpowiadały pozycjom pierwszego i drugiego czynnika. Stwierdzono jednak błędy konstrukcyjne skali „ukierunkowanie na cele” – niektóre pozycje silnie ładujące ten czynnik odnosiły się do wyznaczania celu w perspektywie długoterminowej, zgodnie zaś z założeniami skale omawianego kwestionariusza powinny odnosić się do perspektywy krótkoterminowej. Błędne pozycje usunięto, skalę dotyczącą celów uzupełniono natomiast o pozycje zgodne z założeniami. Kwestionariusz A zachował ostatecznie postać trzyczłonową – składał się z elementów: ukierunkowanie na cele, planowość i poziom samokontroli. Analiza czynnikowa Kwestionariusza B zmusiła do odrzucenia hipotezy o podziale preferencji samokontroli na składowe wynikające z faz cyklu organizacyjnego. Wyodrębniono jeden główny czynnik odpowiadający preferencjom samokontroli, które przejawiały się głównie w zachowaniach fazy przygotowawczej i fazy realizacji. W związku z tym ograniczono Kwestionariusz B do jednej skali. |