Abstrakt: |
Przedmiotem badania byli nauczyciele szkół podstawowych i średnich. W badaniu posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety. Pierwszym etapem badania było rozesłanie listów do kuratoriów oświaty w województwach: stołecznym, radomskim i suwalskim. W listach poinformowano kuratoria o badaniu. W kolejnym etapie nawiązano kontakt z dyrektorami szkół, w których prowadzono badanie ankietowe wśród nauczycieli. W badaniu wzięło udział w sumie 2066 nauczycieli. Podobnymi badaniami objęto grupę 113 nauczycieli z Litwy. Respondentów zapytano m.in. o ich obciążenie zajęciami lekcyjnymi w tygodniu. 124 nauczycieli prowadziło zajęcia do 10 godzin, 422 – od 10 do 19 godzin, 860 – od 20 do 24 godzin, 357 – od 25 do 29 godzin, a 135 – od 30 do 50 godzin. Pod względem wykształcenia okazało się, że najbardziej obciążeni byli nauczyciele z wykształceniem średnim ogólnokształcącym i zawodowym, najmniejszym – nauczyciele z wykształceniem wyższym. Wśród ankietowanych z wyższym wykształceniem do 10 godzin tygodniowo pracowało 8,3%, od 10 do 19 godzin – 22,5%, od 20 do 24 godzin – 44,5%, od 25 do 29 godzin – 18,5%, a 30 i więcej godzin – 6,2%. Wśród nauczycieli z wykształceniem ogólnym i zawodowym do 10 godzin pracowało odpowiednio 1,2% i 6,9%, od 10 do 19 godzin – 28,5% i 15,5%, od 20 do 24 godzin – 41,2% i 25,9%, od 25 do 29 godzin – 18,8% i 29,3%, a 30 godzin i więcej – 10,3% i 22,4%. Nauczyciele ze szkół średnich pracowali więcej w tygodniu niż nauczyciele ze szkół podstawowych. Wśród nauczycieli ze szkół podstawowych nie prowadziło lekcji 1,8% badanych (ze szkół średnich 2,5%), pracowało do pięciu godzin 1,7% (0,9%), od sześciu do 10 godzin – 4,2% (7,8%), od 11 do 15 godzin – 3,8% (8,5%), od 16 do 20 – 29% (16,9%), od 21 do 25 godzin – 45,4% (30,9%), od 26 do 30 godzin – 13% (21,5%), od 32 do 35 godzin – 0,7% (7,1%), od 36 do 40 godzin – 0,3% (1,9%), a 40 godzin i więcej – 0,1% (1,1%). Wyniki badania pozwoliły również stwierdzić, że wszyscy nauczyciele niezależnie od płci, wieku, stażu pracy i wykształcenia podzielali poczucie niskiej pozycji społecznej wykonywanego zawodu. Jako główną przyczynę takiego stanu rzeczy postrzegano najczęściej niedostateczną gratyfikację finansową (ponad 90%), następnie błędną politykę rządu wobec rozwoju nauki i szkolnictwa (ponad 90%). 33% kobiet i 44% mężczyzn utożsamiło spadek prestiżu nauczyciela z negatywnym skutkiem transformacji systemowej. Wśród kolejnych, wymienionych przyczyn spadku prestiżu zawodu nauczyciela wymieniono brak dobrego systemu premiowania najlepszych, nieprawidłowe kryteria doboru pracowników oraz nieprawidłowości w systemie kształcenia. Pojawiły się również takie pośrednio wpływające czynniki jak atmosfera panująca w gronie pedagogicznym. Pomimo dostrzegania niekorzystnej sytuacji swojego zawodu, większość badanych odczuwała satysfakcję z wykonywanej pracy. |