Przedmiotem badania były wyniki egzaminu gimnazjalnego analizowane pod względem różnych uwarunkowań. Sformułowano m.in. następujące pytania badawcze: W jaki sposób środowisko rodzinne wpływa na wynik egzaminu? W jaki sposób środowisko, w którym zlokalizowana jest szkoła, różnicuje wyniki egzaminu gimnazjalnego? Czy uwarunkowania osiągnięć „humanistycznych” i „matematyczno-przyrodniczych” są zróżnicowane? Próbę badawczą stanowili nauczyciele, rodzice oraz uczniowie uczęszczający do 46 gimnazjów zlokalizowanych w ośmiu województwach (w tym 19 było placówkami położonymi na wsi, 12 – w małych miastach, 15 – w dużych miastach, tzn. w Warszawie, Krakowie oraz Białymstoku). Wśród badanych szkół 21 znajdowało się w rankingu wyników powyżej średniej krajowej, a 25 – poniżej. Ogółem w badaniu wzięło udział 1098 uczniów oraz 300 nauczycieli. W wyniku przeprowadzonego badania wykazano istnienie wyraźnego związku między zawodem matki i ojca oraz ich wykształceniem, a także między brakiem matki a narkomanią w rodzinie. Na wsi najsilniejszym związkiem okazało się bezrobocie ojca i matki oraz zawód rodziców. Wśród zmiennych dotyczących środowiska szkolnego najsilniejszy związek z wynikami okazała się mieć liczba pełnozatrudnionych nauczycieli. Analiza materiału potwierdziła ponadto pozytywny związek osiągnięć szkolnych z posiadaniem przez ucznia komputera oraz liczbą książek w domu.