Przedmiotem badania było poczucie odpowiedzialności zawodowej nauczycieli w kontekście pełnionej roli społecznej, a konkretnie siła i kierunek zależności między tymi dwoma czynnikami. W badaniu wykorzystano metodę szacowania z wykorzystaniem Skali Poczucia Odpowiedzialności Zawodowej Nauczycieli (S.POZN) oraz Skalę Pełnienie Roli Nauczyciela (PRN), metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza Odpowiedzialność zawodowa nauczycieli, a także metody analizy statystycznej. Reprezentatywną, losową próbę badawczą dobrano w sposób warstwowo-zespołowy. Łącznie badaniem objęto 403 nauczycieli z 18 łódzkich szkół różnego typu, w tym 308 kobiet i 95 mężczyzn. Badanie właściwe (od marca do czerwca 2001) poprzedzono badaniem pilotażowym (luty 2001). Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że w grupie respondentów znaleźli się nauczyciele o zróżnicowanym poziomie odpowiedzialności zawodowej i pełnienia roli nauczyciela. 48,4% z nich wykazało się niskim poczuciem odpowiedzialności zawodowej, 58,1% zaś – niskim poziomem pełnienia roli nauczyciela. Wyniki uzyskane w oparciu o S.POZN okazały się w niewielkim stopniu zróżnicowane ze względu na płeć, typ szkoły i staż pracy badanych. Kobiety wykazywały generalnie większą skłonność do uzyskiwania niskich wyników w zakresie odpowiedzialności zawodowej (52,9% kobiet, 33,7% mężczyzn), choć jednocześnie przeważały nieznacznie w klasie wyniki wysokie (odpowiednio 30,9% i 25,2%). Jeśli chodzi o wpływ stażu pracy badanych, niewielkie doświadczenie zawodowe (do pięciu lat) nie sprzyjało wypracowaniu wysokiego poziomu poczucia odpowiedzialności zawodowej. Wraz ze wzrostem doświadczenia poziom ten ulegał podwyższeniu aż do momentu, w którym staż pracy badanych przekraczał 20 lat, kiedy to obserwowalny był spadek poczucia odpowiedzialności. Analiza zależności poczucia odpowiedzialności od typu szkoły pozwoliła stwierdzić, że najkorzystniej wypadli nauczyciele gimnazjum i szkół średnich ogólnokształcących, a korzystnie – szkół średnich zawodowych i pomaturalnych oraz podstawowych. Nauczyciele o niskim poczuciu odpowiedzialności postrzegali odpowiedzialność przede wszystkim przez pryzmat odpowiadania „za coś” niż „na coś”, co oznaczało, że byli bardziej skłonni minimalizować własną aktywność niż nauczyciele o wysokim poziomie odpowiedzialności. Skupiali się też bardziej na odpowiedzialności za nauczanie niż za wychowanie oraz za wyniki nauczania i wychowania niż proces nauczania i wychowania. Ich poczucie odpowiedzialności było nastawione na produktywność. Z kolei osoby o wysokim poziomie odpowiedzialności na równi traktowały nauczanie i wychowanie oraz proces i rezultaty, poczuwały się też do odpowiedzialności przede wszystkim przed sobą i uczniem. Stwierdzono również, że wpływ czynników tworzących zmienną „pełnienie roli nauczyciela” na poczucie odpowiedzialności zawodowej był niski w grupie badanych o niskim poczuciu odpowiedzialności, umiarkowany w grupie średniej oraz wysoki w grupie o wysokim poczuciu odpowiedzialności. Można było zatem wnioskować o istnieniu w strukturze roli nauczyciela stymulantów poczucia odpowiedzialności zawodowej.