Celem badania było poznanie opinii uczniów klas szóstych szkoły podstawowej na temat sprawdzianu kończącego ten etap edukacji oraz określenie kontekstu dydaktycznego ich osiągnięć, przez który rozumiano składniki sytuacji dydaktycznych, w jakich przebiegało uczenie się uczniów w szkole i w domu oraz które kształtowały motywację do uczenia się. Badaniem ankietowym objęto uczniów z numerem pięć z każdego oddziału klasy szóstej wszystkich szkół trzech województw: lubelskiego, podkarpackiego i małopolskiego. W próbie nadreprezentowani byli uczniowie szkół wiejskich o małych oddziałach klasowych, dlatego dokonano dodatkowego losowania, którego celem było oddanie struktury populacji uczniów z okręgu OKE w Krakowie. Ostatecznie analizie poddano odpowiedzi 3881 uczniów z 2377 szkół, z czego 44% uczyło się w szkołach miejskich, 56% zaś – w wiejskich. Zastosowano kwestionariusz składający się z 55 pytań. Wyniki badania pozwoliły potwierdzić silny wpływ wykształcenia rodziców na osiągnięcia szkolne uczniów oraz umiarkowaną korelację ocen szkolnych z wynikami egzaminu zewnętrznego. Ocenianie wewnątrzszkolne okazało się bardziej surowe, co można było wiązać z przypisywaną mu funkcją motywacyjną. Około 90% uczniów posiadało sprzyjające rozwojowi warunki nauki i atmosferę rodzinną w domu. Pomimo silnych zabiegów szkół w kierunku rozwoju kulturalnego uczniów badani rzadko uczęszczali z rodzicami do kina, teatru czy na inne imprezy muzyczne lub sportowe. Wśród czynników szczególnie niekorzystnie wpływających na wyniki uczniów wyróżniono absencję chorobową w szkole, niewłaściwe zachowanie uczniów utrudniające pracę nauczyciela oraz niesprzyjającą atmosferę w 13% klas, w których uczniom nie zależało na nauce. Zwrócono również uwagę na brak umiejętności uczniów w przewidywaniu wyniku punktowego.