Celem badania było sformułowanie hipotez na temat konsekwencji zmian zachodzących w edukacji dla procesów kształtowania struktury społecznej na podstawie analizy danych pochodzących z dwóch badań toruńskich. Pierwsze badanie przeprowadzono w 2003 roku i objęto nim ponad cztery tysiące uczniów klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych z rejonu toruńskiego (Domalewski J., Mikiewicz P.: Młodzież w zreformowanym systemie szkolnym. Warszawa 2003), drugie zrealizowano według tej samej procedury wśród 1800 uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych, czyli pierwszy rocznik, który przystąpił do nowej matury. W wyniku analizy danych udało się zidentyfikować wewnętrzne zróżnicowanie szkół tego samego typu, tzn. występowanie zjawiska segmentacji. Wyróżniono pięć kategorii szkół gimnazjalnych, odmiennych pod względem kompetencji uczniów oraz ich pochodzenia społecznego: kategoria A – szkoły skupiające młodzież o wybitnych osiągnięciach szkolnych i kompetencjach kulturowych; kategoria B – odpowiednio o ponadprzeciętnych osiągnięciach i kompetencjach; kategoria C – przeciętnych; kategoria D – niższych niż przeciętne; kategoria E – bardzo niskich. Kategorie te różnicowały uczniów także ze względu na aspiracje edukacyjne, wybrany poziom matury próbnej z języka polskiego, języka obcego i przedmiotu dodatkowego, prestiż i typ wybranej szkoły wyższej oraz tryb i formę planowanych studiów.