Badanie przeprowadzono w ramach działania 3.2. Rozwój systemu egzaminów zewnętrznych, priorytetu Wysoka jakość systemu oświaty, programu operacyjnego Kapitał ludzki. Beneficjentem projektu była Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie, a od września 2012 roku jest nim Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie. Celem badania było określenie wiadomości i umiejętności uczniów szkół ponadgimnazjalnych oraz indywidualnych, rodzinnych i szkolnych uwarunkowań ich wzrostu. Badaniem objęto uczniów klas pierwszych ze szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży (bez szkół specjalnych). W doborze próby wykorzystano metodę losowania systematycznego z warstwowaniem explicite ze względu na typ szkoły. Badaniem objęto 100 liceów ogólnokształcących (3049 uczniów), 60 średnich szkół zawodowych (1698 uczniów), w tym 54 technika i sześć liceów profilowanych, oraz 40 zasadniczych szkół zawodowych (1176 uczniów). Łącznie przebadano zatem 5923 osoby. Badanie miało charakter podłużny i zrealizowano je w trzech etapach – pierwszy pomiar miał miejsce wiosną 2009 roku, drugi zrealizowano jesienią 2009, trzeci wiosną 2010 roku. We wszystkich trzech etapach badania wzięło udział 3474 uczniów, czyli 59% próby. Badanie miało swój komponent ilościowy, w którym wykorzystano narzędzia kognitywne (zadania PISA) i kwestionariusze ankiety (psychologiczny i do identyfikowania zmiennych kontekstowych), oraz komponent jakościowy, w którym wykorzystano technikę obserwacji, wywiadów pogłębionych z dyrektorami szkół, nauczycieli, rodzicami i wywiadów grupowych z uczniami. Częścią jakościową objęto 30 wybranych liceów ogólnokształcących. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że maturalne wskaźniki EWD cechowały się trafnością oraz w oczekiwany sposób wiązały się z uwarunkowaniami szkolnymi. Efektywne wykorzystanie czasu lekcji okazało się silnym korelatem osiągnięć szkolnych. Słabe związki stwierdzono między wynikami uczniów a stylami nauczania, przy czym przyjmowały one różny charakter w liceach i technikach. Bardziej konsekwentne powiązania łączyły wyniki uczniów z relacjami interpersonalnymi, przynajmniej w przypadku oceny tych relacji dokonywanej przez nauczycieli (oceny uczniowskie sprawdzały się wyłącznie w przypadku liceów). Relacje uczniów z nauczycielami, postrzegana ważność edukacji oraz postawy wobec czytania okazały się warunkować wyniki uczniów tylko w liceach ogólnokształcących. Z kolei wbrew oczekiwaniom badaczy zróżnicowania szkół ze względu na wyniki maturalne i EWD nie dało się wytłumaczyć na podstawie dostępności zajęć dodatkowych. Jakościowa część badania ujawniła, że licea ogólnokształcące stanowiły grupę bardzo zróżnicowaną. Wysokie wskaźniki EWD odnotowano w szkołach posiadających spójną i systematycznie wdrażaną wizję swojej pracy, w których nauczyciele posiadali nie tylko dobre kwalifikacje lecz także angażowali się w pracę i chcieli rozwijać się w zawodzie. Dobro uczniów postrzegano w tych szkołach w kategoriach bardziej pragmatycznych niż symbolicznych. Relacje między uczniami i nauczycielami były tam otwarte i pełne szacunku. Cele nauczania definiowano w sposób szeroki i elastyczny. Maturę postrzegano nie jako punkt dojścia, lecz licencję dającą wiele innych możliwości. Demokracja w zarządzaniu szkołą okazała się mniej znacząca dla wyników nauczania. Sukces odniosły szkoły przykładające jednakową wagę zarówno do edukacji formalnej, jak i edukacji rozumianej jako wspieranie rozwoju uczniów. Niezwykle istotne było również wykształcenie w uczniach odpowiedniej motywacji. W przypadku rodziców większe znaczenie miało ich zaangażowanie w życie dzieci (myślenie o przyszłości, rozmowy na tematy zawodowe itp.) niż w życie szkoły.