Abstrakt: |
Analizę przeprowadzono w celu oceny skuteczności reform, które zaszły w polskim systemie edukacyjnym po 1989 roku. Zgodnie z kalendarzem wyborczym wyróżniono takie etapy zmian jak: 1) 1990-1993 (w tym: powstanie sektora szkolnictwa niepublicznego; rozpoczęcie procesu decentralizacji; wprowadzenie korekty programów przedmiotów humanistycznych; większą swobodę nauczycieli w realizacji oficjalnych programów; pojawienie się wielu wydawnictw i podręczników czy zastąpienie komitetów rodzicielskich radami rodziców); 2) 1993-1997 (m.in. rozwój sektora szkół niepublicznych, postępowanie procesu decentralizacji, podjęcie prac nad reformą programową oraz pogorszenie się efektywności działania systemu); 3) 1997-2001 (w tym: przekształcenie dwuszczeblowego schematu organizacyjnego oświaty w trójszczeblowy; odnotowano ponadto wprowadzenie zasady obliczania subwencji według liczby uczniów oraz zewnętrzne egzaminy testowe oraz zmiany statusu zawodowego nauczycieli w ramach uchwalonej 18 lutego 2000 roku nowej Karty Nauczyciela); 4) 2001-2003 (ministerialna zgoda na łączenie szkół podstawowych i gimnazjów; wycofanie z idei przekształcenia wszystkich szkół średnich w licea profilowane; zorganizowanie w 2001 roku dwóch typów matury – według starych i nowych zasad). W analizie odnotowano ponadto powstanie nowych form kształcenia wyższego po 1989 roku, na które wpłynęły trzy czynniki: polityczny (uchwalenie ustawy w 1990 roku, dzięki której uczelnie wyższe zyskały autonomię), społeczny (intensyfikacja aspiracji edukacyjnych w latach dziewięćdziesiątych) oraz czynnik dotyczący finansów publicznych (związany ze wzrostem liczby studentów, który nie był koherentny wobec proporcjonalnie rosnących nakładów). W wyniku przeprowadzonej analizy sformułowano następujące wnioski: 1) proces dostosowania systemu edukacyjnego do potrzeb społecznych wpływa na powstawanie coraz wyraźniejszych barier selekcyjnych; 2) do najważniejszych wyzwań, z którymi będzie musiał się zmierzyć resort szkolnictwa w ciągu najbliższych lat, należą rozpowszechnienie edukacji przedszkolnej, podniesienie poziomu studiów nauczycielskich oraz rozwiązanie problemu finansowania uczelni i nauki. |