Badanie przeprowadzono w celu stwierdzenia, czy wydatki państwa i samorządów w przeliczeniu na ucznia wpływają na przyrost jego wiedzy w trakcie nauki w gimnazjum? W analizie wykorzystano indywidualne wyniki egzaminów zewnętrznych (z lat 2002-2005), udostępnione przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, oraz dane o wydatkach gmin, które uzyskano z Banku Danych Regionalnych GUS. Dodatkowo w badaniu posłużono się także wynikami sprawdzianu (jako zmiennymi kontrolnymi) z lat 2002 i 2003. Zastosowana metoda badawcza opierała się na hierarchicznym modelu liniowym, w którym indywidualne wyniki uczniów (poziom pierwszy) wykorzystano dla oszacowania efektów losowych szkół (poziom drugi) oraz gmin (poziom trzeci). W badaniu posłużono się także metodą edukacyjnej wartości dodanej. Na podstawie przeprowadzonej analizy nie stwierdzono związku między ogólnymi wydatkami gmin na ucznia gimnazjum a przyrostem wiedzy mierzonym wynikami osiągniętymi podczas egzaminów zewnętrznych – zarówno sprawdzianu szóstoklasistów, jak i egzaminu gimnazjalnego. Dodatkowo wykazano, że zależność ustalona we wcześniejszych badaniach miała charakter pozorny. Zwrócono uwagę, że brak związku między wiedzą gimnazjalistów a wydatkami nie świadczy o braku możliwości ich wpływu na wzrost jakości nauczania czy o nieefektywności nakładów wszystkich gmin. Natomiast sformułowano postulat zmian w systemie edukacji, które wspierałyby funkcjonalne wykorzystanie dostępnych zasobów finansowych.