Badanie przeprowadzono w celu diagnozy sytuacji kształcenia dzieci i młodzieży na obszarach wiejskich. Szczególny przedmiot badawczy stanowiły: finansowanie zadań oświatowych, system zarządzania placówkami realizującymi zadania oświatowe oraz efektywność kształcenia mierzona osiągnięciami edukacyjnymi szóstoklasistów i gimnazjalistów. W opracowaniu posłużono się m.in. klasyfikacją gmin uwzględniającą: gęstość sieci osadniczej, strukturę rolnictwa, położenie w pobliżu największych aglomeracji lub w pozostałych częściach kraju (wyróżniono w ten sposób 12 typów gmin wiejskich i miejsko-wiejskich). W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że spośród zmiennych określających lokalne społeczności największy wpływ na osiągnięcia szkolne dzieci miało przeciętne wykształcenie w pokoleniu rodziców. Dodatkowo wykazano związek między kwalifikacjami zawodowymi nauczycieli a kształtowaniem jakości oświaty w gminie. Jednocześnie okazało się, że zwiększone wydatki gmin na edukację nie są równoznaczne z lepszymi osiągnięciami uczniów. Analiza wyników egzaminów wykazała, że zwiększenie przeciętnej liczby uczniów w klasie o dwie osoby może skutkować poprawą osiągnięć edukacyjnych w skali gminy o 0,5%. Stwierdzono również, że czynnikiem decydującym o wysokości bieżących wydatków na oświatę jest przeciętna wielkość oddziałów szkolnych (wykazano, że im mniejsze klasy, tym wyższe wydatki). Natomiast do najważniejszych czynników wyjaśniających stopień dofinansowania zadań oświatowych z własnych środków zaliczono wysokość środków otrzymywanych w przeliczeniu na ucznia, wielkość potrzeb (w tym przede wszystkim dowożenie uczniów do szkół) oraz dochód własny na jednego mieszkańca.