Abstrakt: |
Celem ankiety było poznanie ideologii oświatowych nauczycieli. W badaniu wykorzystano 77 haseł ideologicznych, które umieszczono w czterech grupach tematycznych: 1. miejsce i funkcje szkoły w społeczeństwie, 2. natura ucznia i psychospołeczne czynniki sukcesu szkolnego, 3. istota zawodu nauczycielskiego i podmiotowe warunki właściwego wykonywania go, 4. cele i metody kształcenia. Kwestionariusz został wypełniony anonimowo przez 100 nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych małych i średnich miast województwa stołecznego. Wśród badanych było: 81 kobiet i 19 mężczyzn. Sześcioro respondentów legitymowało się wykształceniem średnim, 32 półwyższym, 62 wyższym magisterskim. 43 nauczycieli miało staż pracy w przedziale 1-7 lat, 25 – w przedziale 8-15 lat, 15 – w przedziale 16-24 lata, 17 nauczycieli miało staż powyżej 25 lat. W wyniku analizy kwestionariuszy wyróżniono trzy ideologie: biurokratyczną, liberalistyczną i romantyczną. W ideologii biurokratycznej szkoła jest uznawana za instytucję, nauczyciel jest pracownikiem tej instytucji zatrudnionym dzięki odpowiednim klasyfikacjom. Ucznia postrzega się przez pryzmat kategorii np. pochodzenia społecznego. Podstawowym celem nauczania jest przekazywanie wiedzy. Według ideologii liberalistycznej szkoła powinna funkcjonować na podstawie umowy między uczniem, nauczycielem a rodzicem. Program nauczania powinien zostać unowocześniony. Za fundament wychowania uznaje się wolność. Dziecko postrzega się w fazie formowania; dostrzega się jego trudności, szanuje odrębność jednostkową. Nauczyciel nie jest funkcjonariuszem, tylko jednostką; odpowiada za sukcesy i niepowodzenia uczniów, powinien samodzielnie tworzyć swoją metodę nauczania. W systemie romantycznym od nauczania wymaga się dostosowania do potrzeb ucznia niż do abstrakcyjnych programów. Nauczyciela postrzega się jako nieprzeciętnego, może on przeciwstawiać się woli rodziców swoich uczniów. Dostosowuje się do możliwości ucznia, nie kształtuje jego charakteru, lecz tylko doradza, wskazuje urzeczywistnienie jego możliwości. Uzupełnieniem trzech ideologii oświatowych było określenie cech nauczycieli wyznających poszczególne ideologie. |