Abstrakt: |
Analiza trzech badań empirycznych zrealizowanych przez tych samych autorów miała na celu określenie zależności między pozycją w strukturze władzy a aspiracjami ekonomicznymi i deklarowanymi wydatkami w kontekście samoregulacji. Pierwsze badanie miało na celu identyfikację różnic w aspiracjach ekonomicznych i deklarowanych wydatkach między osobami o różnej pozycji w hierarchii władzy. Objęto nim 102 studentów Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie i Uniwersytetu Gdańskiego, w tym 85 kobiet i 17 mężczyzn w wieku M = 20,6 roku. Badani wypełniali kwestionariusz przygotowany na potrzeby badania, następnie byli dzieleni na pary równościowe i hierarchiczne (przełożony-podwładny), w ramach których wykonywali serię rysunków. Podział na pary był losowy, zadeklarowano jednak, że został dokonany na podstawie predyspozycji zmierzonych kwestionariuszem. Drugie badanie było analogiczne do pierwszego, posłużono się jednak inną metodą manipulacji pozycją władzy (uczestnicy byli proszeni o przypomnienie sobie sytuacji, w której brali udział, związanej ze sprawowaniem lub podleganiem władzy). Objęto nim 111 studentów tych samych uczelni, w tym 89 kobiet i 22 mężczyzn w wieku M = 25,1 roku. Trzecie badanie opierało się na dwóch poprzednich badaniach, przy czym pogłębiono eksplorację w dwóch kategoriach wydatków – samochodu i inwestycji finansowych. Wykorzystano dane 72 studentów, w tym 43 kobiet i 29 mężczyzn w wieku M = 25,74 roku. Metoda manipulacji pozycją władzy była analogiczna do metody z badania drugiego; badani odpowiadali na pytania dotyczące zakupu samochodu lub produktów finansowych. Analiza wyników pozwoliła stwierdzić, że chwilowe zajmowanie określonej pozycji władzy lub przypomnienie sobie sytuacji zajmowania określonej pozycji władzy wpływało na deklaracje związane z aspiracjami finansowymi oraz wydatkami. Nie potwierdzono jednak hipotezy, zgodnie z którą sprawowanie władzy miało zwiększać aspiracje ekonomiczne i deklarowane wydatki.Wśród osób zarówno sprawujących władzę, jak i podlegających jej, zaobserwowano tendencję do zawyżania szacunków dotyczących swoich przyszłych zarobków, oszczędności czy posiadanego samochodu w stosunku do przeciętnego rówieśnika. Można to było interpretować jako podniesienie samooceny wśród osób posiadających władzę oraz występowanie mechanizmu kompensacyjnego wśród osób podlegających władzy. |