Abstrakt: |
Celem badania było określenie systemów wartości rodzin ze środowisk miejskich, z uwzględnieniem różnice w wielkości miasta, poziomie urbanizacji i uprzemysłowienia. Do badania wybrano Wrocław (miasto duże, 650 tys. mieszkańców), Kielce (ponad 200 tys. mieszkańców), Starachowice (miasto średniej wielkości wyróżniające się wysokim poziomem uprzemysłowienia) i Pińczów (miasto o charakterze rolniczo-przemysłowym, 20 tys. mieszkańców). Badanie objęło rodziców uczniów szkół podstawowych (N=451) z nieznaczną przewagą kobiet (55%). Najwięcej respondentów mieściło się w przedziale wiekowym 36-40 lat (33,3%) i 31-35 lat (30,1%), oraz pracowało w zawodach robotniczych (66,1%), najczęściej w zakładach przemysłowych. Największy odsetek deklarował pochodzenie robotnicze (57,4%), następnie chłopskie (32,2%) i inteligenckie (8,9%). Większość legitymowała się wykształceniem zasadniczym zawodowym (52,9%). Tylko 10,4% mieszkało od urodzenia w swoim mieście, 46,1% przeniosło się z innego miasta, 43,5% – ze wsi. Większość przeprowadziła się do swojego miasta w latach siedemdziesiątych lub wcześniej. W badaniu zastosowano kwestionariusz „100 zdań – 100 opinii” wzorowany na narzędziu „Poglądy młodzieży” opracowanym przez K. Kicińskiego na potrzeby badania A. Guryckiej. Zdania, do których badani mieli się ustosunkować, obejmowały 10 grup wypowiedzi, każda po 10 zdań, odnoszących się do różnych wartości (w tym prospołecznych, rodzinnych, edukacyjnych, materialnych, kulturalnych, obywatelskich, rekreacyjno-hedonistycznych, afiliacyjnych, dotyczących pracy, związanych ze sprawowaniem władzy). Zdania z poszczególnych grup rozstawione były w kwestionariuszu co 10 pozycji, tak by sprawdzić trwałość stosunku respondentów do danych wartości. Wykorzystano pięciopunktową skalę Likerta. Uzyskane wyniki badań świadczą o pozytywnym efekcie zmian systemowych związanych z jednej strony z odzyskaniem poczucia wolności i tożsamości osobistej, z drugiej zaś – z charakterystycznym dla pierwszych miesięcy funkcjonowania III RP powrotem wiary w sens aktywności społecznej. Odnotowana hierarchia wartości wyglądała następująco: 1) prospołeczne, 2) związane z pracą, 3) edukacyjne, 4) afiliacyjne, 5) obywatelskie, 6) rodzinne, 7) kulturalne, 8) związane ze sprawowaniem władzy, 9) hedonistyczne, 10) materialne. |