Abstrakt: |
Celem badania było poznanie stosunku studentów do zachowań związanych ze studiowaniem, takich jak ściąganie na egzaminie, przystąpienie do egzaminu bez przygotowania, posłużenie się "lewym" zwolnieniem lekarskim, wyłudzenie zaliczenia, przedstawienie do zaliczenia pracy nie przez siebie wykonanej, podanie nieprawdziwych danych przy staraniu się o stypendium, przywłaszczenie książki z biblioteki, przywłaszczenie książki albo płyty kolegi. W analizie wykorzystano wyniki badania Student 1987 zrealizowanego techniką ankiety audytoryjnej na ogólnopolskiej próbie studentów – łącznie 4188 osób (próba nie obejmowała słuchaczy szkół artystycznych, wojskowych oraz wychowania fizycznego). Wyniki uzupełniono przeprowadzonymi w 1989 roku dodatkowo pogłębionymi wywiadami z 50 studentami warszawskich uczelni: Uniwersytetu, Politechniki, Akademii Medycznej, SGPiS i SGGW. Badanie powtórzone w roku 1990 objęło studentów uczelni warszawskich. Ściąganie na egzaminie i przystąpienie do niego bez przygotowania jako niedopuszczalne potraktowali stosunkowo nieliczni studenci (odpowiednio niecałe 5% i niecałe 10%). Wyłudzenie zaliczenia i przedstawienie do zaliczenia cudzej pracy za niedopuszczalne uznała blisko połowa studentów. Posłużenie się nieuzasadnionym zwolnieniem lekarskim uznało za dopuszczalne lub dopuszczalne zależnie od okoliczności prawie 90% studentów. Podanie nieprawdziwych danych przy staraniu się o stypendium jako niedopuszczalne oceniło ponad 73% studentów. Przywłaszczenie książki z biblioteki za niedopuszczalne uznało 82%, a przywłaszczenie własności kolegi – 94%. W uzasadnianiu niedopuszczalności danych zachowań studenci odwoływali się do norm: potrzeby zaufania, uczciwości, sprawiedliwości i równości, solidarności i koleżeństwa, zasady nierobienia krzywdy oraz obrony godności, szacunku dla samego siebie i innych. Uznawanie zachowań za dopuszczalne uzasadniali argumentami pragmatycznymi czy racjonalnymi (odwołującymi się do własnego interesu i własnej wygody), kulturowymi (przyjętym wzorem studenta), a także związanymi z negatywnym postrzeganiem uczelnianej rzeczywistości (przeładowanie programów, sztywność regulaminów, moralność nauczycieli akademickich). Studentów pytano także, jakie cechy uznają za szczególnie ważne u ludzi. Spośród 11 proponowanych cech za najważniejsze odpowiadający uznali uczciwość (97%), szczerość i brak zakłamania (93%), solidność i rzetelność w pracy (88%). Jednak w innych pytaniach ankiety tylko 11% respondentów uznało uczciwość za cechę charakterystyczną większości kolegów, niecałe 8% – brak zakłamania i szczerość, 6% – rzetelność. W materiale z ankiety i wywiadów dały się zatem odnotować znaczne różnice pomiędzy uznawanymi normami a odpowiadającymi im zachowaniami (deklaracjami dotyczącymi tych zachowań). W sondażu z 1990 roku nie odnotowano właściwie żadnych zmian w porównaniu z informacjami zebranymi w 1987 roku. |