Abstrakt: |
Celem badań było zweryfikowanie hipotez dotyczących wpływu zmian ustrojowych w Polsce na poglądy, postawy i oczekiwania studentów – czy i na ile modyfikują one motywację oraz stosunek do studiowania, zdobywania zawodu, przyszłej pracy i oceny własnych perspektyw życiowych, a także samoorganizację studentów. Badaniem techniką ankiety audytoryjnej objęto 58 grup studenckich z uczelni warszawskich: Uniwersytetu (15 grup), Politechniki (16), Akademii Medycznej (11), SGGW (dziewięć) i SGPiS (siedem) – łącznie 787 osób. W analizie porównawczej wykorzystano wyniki badania Student 1987 zrealizowanego na ogólnopolskiej próbie studentów – łącznie 4188 osób (próba nie obejmowała słuchaczy szkół artystycznych, wojskowych oraz wychowania fizycznego) – i podpróbie studentów uczelni warszawskich – 670 osób. Wyniki wskazały na utrzymujący się, a nawet pogłębiający kryzys studiowania, który cechują następujące elementy: 1. Obniżenie poziomu i zubożenie motywacji do studiowania – instrumentalność motywów. Zaobserwowano osłabienie motywów poznawczych i niską ocenę wartości dyplomu. W niektórych uczelniach (zwłaszcza Akademii Medycznej) w porównaniu z 1987 rokiem pogorszyły się wyniki w nauce. 2. Utrwalenie się silniejszych aspiracji do kształcenia w środowisku inteligenckim oraz utrwalenie się wzorów przygotowania do studiów (korepetycje, kursy). 3. Oceny różnych aspektów studiowania były krytyczne, gorsze niż w roku 1987. Wyniki zdawały się wskazywać, że w uczelniach nie nastąpiły oczekiwane zmiany programowe i organizacyjne, wymagania zaś mogły wzrosnąć. W rezultacie pogłębiła się rozbieżność między oczekiwaniami a rzeczywistością uczelnianą, która być może także uległa erozji (np. sposób pracy nauczycieli akademickich, brak podręczników). 4. Zróżnicowanie poznawcze między uczelniami było trwałe: motywacje poznawcze były silniejsze na uniwersytetach, zawodowe – w akademiach medycznych. Pojawiła się nowa tendencja: wzrosło zainteresowanie studiami w SGPiS, zmalała atrakcyjność AM. 5. W 1987 roku studenci starszych lat oceniali ofertę edukacyjną lepiej niż ich młodsi koledzy, w 1990 roku oceny te na starszych latach wyraźnie się obniżyły. 6. Oceny perspektyw zawodowych i życiowych były optymistyczne. Zmieniły się opinie dotyczące czynników sukcesu – w 1987 roku były to znajomości, postawa polityczna i kwalifikacje, w 1990 roku – inicjatywa i przedsiębiorczość oraz kwalifikacje. W obu przypadkach dyplom był nieważny. 7. Zaangażowanie studentów w rozwiązywanie spraw uczelni i działalność organizacji nie uległo zasadniczej zmianie mimo otwarcia możliwości, otwartość sprzyjała raczej zamętowi w wyborze, niż skłaniała do działania. |