Abstrakt: |
Autor artykułu – na podstawie przeglądu badań – podkreśla, że już małe dzieci, nawet w pierwszych kilku miesiącach i latach życia – konceptualizują rzeczywistość na innym poziomie niż percepcyjny. Niemowlęta – jak pokazują wyniki badań – dostrzegają zależności przyczynowe między obiektami i ich cechami, a następnie tworzą na tej podstawie teoretyczne schematy – umieszczają w nich różne kategorie zdarzeń i obiektów w nie zaangażowanych. Przeprowadzono serię badań (Haman, Hernik, 2011); w ich ramach czterolatki obserwowały kilka razy zdarzenie, w którym jednokolorowy trzywymiarowy kształt pokrywał się bąblami; bąble mogły wyrastać z samej bryły (warunek zmiany wewnętrznej) albo pojawiać się z zewnątrz (warunek zmiany zewnętrznej). Na końcu pojawiał się ostatni, kolorowy bąbel, wyrastający od wewnątrz albo pojawiający się z zewnątrz. W pierwszej fazie badania dzieci oglądały cztery filmy, w których zawsze spełniano określoną regułę dopasowania kolorów początkowego obiektu i ostatniego bąbla. Natomiast w fazie testowej poproszono dzieci o wskazanie tej animacji (z dwóch prezentowanych), która nie pasowała do czterech obejrzanych wcześniej. Blisko 65% czterolatków prawidłowo wskazało film łamiący regułę dopasowania koloru. Zauważono jednak różnicę w zakresie czasu reakcji – blisko dwie sekundy mniej zajęło badanym wskazanie prawidłowej odpowiedzi w warunku zmiany wewnętrznej. |