Przedmiot badania stanowił związek między substytucją pracy żywej i ruchliwością edukacyjną bezrobotnych. Do analizy wykorzystano dane udostępnione przez Zakład Socjologii Ogólnej Uniwersytetu Szczecińskiego, które zgromadzono w wyniku długofalowych badań nad bezrobociem w społecznościach lokalnych. W celu zebrania materiału badawczego przeprowadzono łącznie 2152 wywiady standaryzowane oraz ponad 520 wywiadów swobodnych, a także poddano analizie ponad 1000 różnego rodzaju dokumentów. W przedstawionej analizie ograniczono uzyskane wyniki do trzech społeczności lokalnych: Szczecinka, Nowogardu i Drezdenka. W analizie danych posłużono się współczynnikiem zależności stochastycznej d-Hellwiga. Na podstawie zgromadzonego materiału wykazano, że podczas realizacji badania 16,4% ankietowanych podwyższało swoje wykształcenie. Odnotowano, że większość w tej grupie stanowili żonaci mężczyźni do 29. roku życia, posiadający wykształcenie zasadnicze zawodowe. Ponadto zaobserwowano, że skłonność osób bezrobotnych do podwyższania wykształcenia zmniejszała się wraz z wydłużającym się czasem pozostawania bez zatrudnienia. Zgodnie z uzyskanymi odpowiedziami ujawniono, że według ponad połowy respondentów (55,2%) podejmowanie aktywności edukacyjnej zdecydowanie zwiększa szanse uzyskania pracy. Okazało się również, że 17,6% ankietowanych w związku ze statusem osoby bezrobotnej spróbowało zmienić zawód. Większość wśród tych osób stanowili badani (21,3%) pozostający bez pracy nie dłużej niż 12 miesięcy. Przeprowadzone badanie pozwoliło ujawnić, że 72,8% wszystkich ankietowanych nigdy nie podjęło próby zmiany zawodu.