Abstrakt: |
Celem badania było udzielenie odpowiedzi na pytanie o wpływ doboru treści nauczania chemii na realizację celów wychowawczych, o sposób wykorzystywania przez nauczycieli treści nauczania chemii do kształtowania postaw i zachowań młodzieży gimnazjalnej oraz o efekty realizacji celów wychowawczych w postaci tychże postaw i zachowań. Badanie zrealizowano w trzech etapach: 1) obserwacja lekcji chemii z wykorzystaniem karty obserwacji w celu ustalenia częstotliwości występowania sytuacji kreowanych przez nauczyciela, które sprzyjały realizacji celów wychowawczych (zrealizowana w pierwszych klasach gimnazjum, w tym w szkołach korzystających ze standardowego podręcznika i szkołach korzystających z podręcznika o treściach humanistycznych i społecznych); 2) pomiar efektów kształtowania postaw i zachowań uczniów z wykorzystaniem ankiety (zrealizowany w trzecich klasach gimnazjum wśród tych samych uczniów, teraz starszych o dwa lata); pomiar opinii nauczycieli chemii na temat miejsca celów wychowawczych w hierarchii celów edukacji chemicznej, potrzeby stawiania celów wychowawczych w procesie kształcenia oraz efektów realizowanych celów wychowawczych (pomiar wśród absolwentów studiów podyplomowych na UMCS pt. Kształcące, wychowawcze i przyrodnicze aspekty nauczania chemii w gimnazjum oraz wśród nauczycieli chemii, którzy takich studiów nie ukończyli). Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że dobór treści nauczania miał wpływ na realizację celów wychowawczych w nauczaniu chemii – im treści nauczania wyraźniej wykazywały cechy humanistyczne i społeczne, tym bardziej zwiększała się częstotliwość sytuacji tworzonych przez nauczyciela chemii, które sprzyjały realizacji celów wychowawczych, oraz tym większe były efekty wpływające na postawy i zachowania uczniów. Mimo tej przewagi wyniki obu grup gimnazjów w zakresie realizacji celów wychowawczych okazały się niezadowalające. Wyniki trzeciego etapu badania ujawniły, że hierarchia celów nauczycieli po studiach dyplomowych uwzględniała równoważną rolę celów poznawczych, kształcących i wychowawczych, przy czym te ostatnie uznawano za najtrudniejsze do osiągnięcia. Z kolei nauczyciele bez studiów dyplomowych największą wagę przykładali do celów poznawczych i kształcących, które też były ich zdaniem trudne do osiągnięcia, cele wychowawcze traktowano drugoplanowo oraz jako łatwe do osiągnięcia. Nauczyciele po studiach podyplomowych byli również bardziej skłonni stawiać cele wychowawcze w różnych sytuacjach dydaktycznych, wyżej oceniali efekty realizowanych przez siebie celów wychowawczych w postaci zachowań uczniów. |