Abstrakt: |
Badania dotyczyły czterech głównych problemów: poziomu rozwoju intelektualnego jedynaków i dzieci z rodzin wielodzietnych; różnic w sferze emocjonalnej między tymi grupami; stopnia ich uspołecznienia; warunków środowisk domowych oraz opinii rodziców o roli przedszkola w wychowaniu ich dzieci. Badaniem objęto 300 dzieci od trzech do pięciu lat z dziewięciu przedszkoli (pięć miejskich i cztery wiejskie) w województwach opolskim i częstochowskim, w tym 150 jedynaków (grupa A) i 150 dzieci z rodzin wielodzietnych (grupa kontrolna B). Sytuacja materialna i społeczna badanych rodzin była zbliżona, lata uczęszczania do przedszkola oraz płeć i wiek badanych dzieci takie same. W badaniach zastosowano: analizę dokumentów (dzienników obserwacji dzieci, dzienników zajęć, kart zgłoszenia dzieci do przedszkoli), inwentarz osobowości dziecka przedszkolnego opracowany przez Marię Przetacznikową, wywiad z rodzicami badanych wychowanków. Poziom rozwoju intelektualnego w obu grupach był zbliżony. Największe podobieństwo występowało w symptomach takich cech jak: wyobraźnia, koncentracja uwagi oraz orientacja w nowych sytuacjach. Jedynacy przewyższali dzieci z grupy B pod względem pamięci. Dzieci z rodzin wielodzietnych miały większy zasób pojęć, były bardziej rozmowne, miały także bardziej określone zainteresowania. Między grupami istniały różnice w sferze emocjonalnej; największe dotyczyły takich cech jak pobudliwość uczuciowa, upór i krzykliwość - więcej było jedynaków nadwrażliwych, łatwiej się podniecających, upartych i krzykliwych. Sposób wyrażania uczuć i pozostałe cechy i symptomy sfery emocjonalnej były podobne. Wśród jedynaków więcej było dzieci mających trudności w nawiązywaniu kontaktów. Rodzice jedynaków częściej nagradzali swoje dzieci niż pozostali, ale forma nagród nie zawsze miała charakter wychowawczy. Co do utrzymywania kontaktów dzieci z rówieśnikami nie było zasadniczych różnic między rodzicami obu grup. Rodzice jedynaków częściej stwierdzali, że przedszkole pełni funkcję uspołeczniającą (75% rodziców z grupy A i 50% z B); 52% rodziców z grupy B stwierdziło, że przedszkole umożliwia im pracę zawodową. |