Celem badania była diagnoza postaw uczniów wobec rzeczywistości w perspektywie zmian, które dokonały się w Polsce po 1989 roku. Do zebrania materiału badawczego posłużono się techniką ankiety oraz obserwacji uczestniczącej. Próbę stanowili uczniowie szkół gimnazjalnych w Kościerzynie (992 osoby), gminie Nowy Dwór Gdański (802) oraz gminie Reda (636). Łącznie badaniem objęto 2430 gimnazjalistów. Na podstawie uzyskanych odpowiedzi wyróżniono następujące typy orientacji: a) orientacja na rzeczywistość, kształtowana przez pryzmat „małej ojczyzny”; b) orientacja kształtowana przez pryzmat zagrożeń; c) orientacja kształtowana pod wpływem silnej potrzeby posiadania planów i perspektyw indywidualnego rozwoju. W wyniku przeprowadzonego badania wykazano również, że uczniowie za najważniejsze wartości w życiu uznali: dom i rodzinę (84,4%); następnie: edukację, wykształcenie (49,3%), dobra materialne (27,4%), pracę i karierę zawodową (26,1%), pomoc innym ludziom (18,5%) oraz życie religijne (17,2%). Wśród problemów oraz orientacji wobec rzeczywistości respondenci wskazywali najczęściej na obawy związane z możliwością uzależnienia od alkoholu, narkotyków itp. (36,8%), w dalszej kolejności obawy związane z agresją i przemocą (22,5%) oraz nudną codzienność (20,5%). Zgodnie ze zgromadzonym materiałem wśród planów młodzieży przewagę stanowiły chęć kontynuowania nauki w szkole średniej i matura (69,3%). Ankietowani wymieniali w dalszej kolejności m.in.: założenie rodziny (66,3%), studia wyższe (45,5%), karierę zawodową (31,3%) czy wyjazd z miejsca zamieszkania (22,2%).